Artykuł omawia kwestie relacji polsko-niemieckich oraz polsko-radzieckich w perspektywie kolonialnej i postkolonialnej, w kontekście przestrzeni miejskiej Szczecina. Zastosowanie narzędzi badawczych dostarczanych przez krytykę postkolonialną rzuca nowe światło na krajobraz kulturowy miasta i pozwala wydobyć jego specyficzną, pograniczną tożsamość. Decyzje dotyczące tego, co i w jaki sposób odbudowywano w mieście, które po zakończeniu II wojny światowej jako polskie, znalazło się w radzieckiej strefie wpływów, były bardzo wieloznaczne. Odbudowa Szczecina sytuująca się między niemieckim dziedzictwem a balastem radzieckiej zależności powodowała szereg trudności w oswojeniu miasta przez zasiedlających je Polaków oraz wpłynęła na wytworzenie odrębnych mechanizmów umożliwiających zakorzenienie w nim oraz utożsamienie się z jego miejską tkanką.

Strategies of the Familiarization of Things in Polish Regained Territories with the Special Attention to the Private Space This article discusses the presence of things and their modes of functioning in the private and, to some extent, also public spaces of the Recovered Territories in Poland after the Second World War. In this article, things are perceived as active agents, crucial for developing many different social relations that have to be created anew in the unknown cultural and material environment. New things that people come across are also treated here as objects that can reveal traumatic tensions caused by the necessity of the existence in the unfamiliar space that was left behind by the war enemies. This new private space that the Polish people have to live in needs to be domesticated and treated as a part of the everyday life. Strategies that are used to familiarize the former German cultural heritage are the main focus of this article.Cтратегии освaивания вещей на воссоединённых землях Польши особенно в личном пространствеВ этой ста­тье представлена проблема присудствия вещей и способа их функционирования особенно в личном пространстве на воссоединённых землях Польши после второй мировой войны. Bещи выступают здесь как активные актёры многих разнообразных общественных соотношений, которые надо создать заново в незнакомой материальной и культурнoй среде. Oдновременно новонайденные предметы могут вызывать травматические реакции у переселенцев, которые возникают как результат необходимости жизни в домах покиданных врагом. Это новое про­странство должно быть освоенное новыми жителями. Metoды ведущие к этой цели являются темой представленного здесь анализa.

No abstract

Polityczna decyzja o zmianie granicy pociąga za sobą lawinę konsekwencji, spośród których przesiedlenie ludności (jeśli wówczas następuje) jest najbardziej dramatyczne. Konieczność wytworzenia poczucia wspólnoty narodowej na nowozamieszkałym terytorium wymusza wiele różnorakich działań w sferze zarówno politycznej, jak i społecznej. Pojawienie się Polaków na tzw. Ziemiach Odzyskanych po II wojnie światowej wiązało się z nadaniem temu obszarowi znaczeń potwierdzających jego polskość. Pisma historyków, geografów, językoznawców, ekonomistów czy wreszcie przyrodników publikowane bezpośrednio po wojnie pokazują, w jaki sposób włączano fizyczną, geograficzną przestrzeń i przyrodę w sferę wyobrażoną polskiego narodu. Dekonstrukcja opisów natury tzw. Ziem Odzyskanych ze szczególnym uwzględnieniem granicy polsko-niemieckiej na Odrze pozwala przeanalizować nierozerwalność argumentów przyrodniczych i historycznych jako takich, które warunkują konstytuowanie się narodowej tożsamości Polaków po wojnie.

ABSTRACT. Praczyk Małgorzata, Mury Ceuty i Melilli. Od wykluczenia do autoseparacji [Ceuta and Melilla border fences. From exclusion to separation]. "Przestrzenie Teorii" 24, Poznań 2015, Adam Mickiewicz University Press, pp. 145-158. ISBN 978-83-232-2982-7. ISSN 1644-6763. DOI 10.14746/pt.2015.The article discusses the phenomenon of border fences erected in the 1990s in Ceuta and Melilla. The fences are understood as objects which have a specific agency and whose existence raises a number of activities in the political sphere, as well as having a strong impact on the symbolic sphere. On the one hand, as a consequence of the material existence of fences, there are numerous decisions made that influence practical legal solutions concerning immigrants. Immigrants themselves are also forced to take actions and decisions they would not do without the physical presence of the fence. On the other hand, recordings and photos of people who try to cross it serve as the visual message contributing to the creation of a simplified and negative image of immigrants in Europe. Furthermore, fences constitute a material representation of a new spatial paradigm existing in the world, which consists in exclusion and strengthens the binary opposition between a "worse" and "better world".Gdy w 1989 roku z wielkim entuzjazmem obalano mur berliński dzielący Europę, wydawało się, iż zdefiniowany przez "zimną wojnę" paradygmat świata, który wyznaczany jest przez jego wyraźny podział, rozpada się wraz z upadającymi na bruk cegłami. Nie tylko tracąca rację bytu faktyczna, polityczna granica wyznaczona przez mur berliński, ale przede wszystkim symboliczna wymowa tego wydarzenia odgrywały wtedy ogromną rolę. Istniejący wcześniej mur miał wielkie, symboliczne znaczenie, które Europejczycy doskonale rozumieli i odczuwali, i które tak dobitnie wyraził John F. Kennedy w swym słynnym przemówieniu w Berlinie Zachodnim w 1963 roku słowami "Ich bin ein Berliner" 1 . Utożsamie-nie z tymi, którzy boleśnie odczuwali skutki wzniesienia muru, stanowiło wówczas wyraz postawy humanistycznej oraz etyczną deklarację sprzeciwu wobec takiej praktyki. JFK wtedy właśnie nawoływał: "Let them come to Berlin", mówiąc o ludziach, którzy nie rozumieją, jak ogromna jest różnica między zniewolonym światem komunistycznym, symbolizowanym właśnie przez mur, a resztą świata, który miał być wolny 2 .