WprowadzenieNie sposób przecenić roli, jaką odgrywa rodzina, ale też nie sposób nie dostrzec jej wyzwań i dylematów, jakie przeżywa w ostatnich kilku dekadach. Patrząc na jej rolę, trzeba podkreślić, po pierwsze, że nie tylko daje życie, lecz także na podstawie więzi pokrewieństwa i więzi emocjonalnych oraz sieci wzajemnych zobowiązań, świadczeń i zależności zapewnia lub dąży do zapewnienia jednostce w miarę satysfakcjonujących warunków bytowych, rozwoju osobowego i społecznego, przy czym za jeden z warunków i podstawę silnej więzi oraz możliwości wywiązywania się z wzajemnych świadczeń należy uznać osobiste i w miarę stałe kontakty członków rodziny. Po drugie, rodzina zawsze funkcjonuje w jakimś kontekście, otoczeniu społecznym, nie jest wyizolowana. Łączą ją więzi z innymi rodzinami w społeczności lokalnej (również poza nią), a także oddziałują w niej, jak to określa Jacher: "interesy rodziny z otoczeniem społecznym" (1996, s. 113). Należy dodać, że w społeczności lokalnej, szczególnie tradycyjnej, istnieje sieć powiązań rodzinno-sąsiedzkich z różnorodnym zakresem wzajemnych świadczeń i zależności. Po trzecie, w ujęciu ponadlokalnym rodzina zapewnia ciągłość życia społecznego konkretnej populacji przez pełnione przez siebie funkcje: zachowania ciągłości biologicznej (funkcja prokreacyjna) i ciągłości kulturowej (funkcja socjalizacyjna). Uznanie, zwłaszcza w ostatnich dekadach, tej roli rodziny prowadzi do podejmowania w wielu krajach działań w zakresie polityki prorodzinnej mającej na celu zarówno wzmocnienie funkcji prokreacyjnej, jak i zwiększających jej ogólną funkcję socjalizacyjną i opiekuńczą. Tej ostatniej poświęca się coraz więcej uwagi w wyniku trudności, jakie są obserwowane w wielu krajach szczególnie w związku ze zmianami demograficznymi -starzeniem się wielu społeczeństw. Intensywność procesów demograficznych zdecydowanie generuje nowe kwestie społeczne, wobec których staje nie tylko rodzina, lecz także polityka społeczna licznych krajów.Trzeba podkreślić, że kiedy patrzymy na rodzinę w kategoriach opieki, dostrzegamy jej niepowtarzalną rolę w życiu człowieka. Wskazują na to prowadzone w ostatnich dekadach badania w wielu krajach europejskich (Allen, Parking, 1995;Mestheneos, Triantafillou, 2005), a także w Polsce (Bień, 2006). Również badania CBOS na temat świadczenia pomocy osobom w starszym wieku i otrzymywania przez nie potrzebnej pomocy ukazują niemal bezdyskusyjnie jej rodzinny charakter (CBOS, 2012). Blisko trzy czwarte badanych deklaruje udzielanie pomocy osobom starszym z najbliższej rodziny, a 12% badanych wymienia pomoc osobom z dalszej rodziny. Niemal wszyscy deklarujący opiekę (96%) świadczą ją nieodpłatnie. Ten fakt może dodatkowo potwierdzać, że jest ona wyrazem wywiązywania się z rodzinnie odczuwanych i podejmowanych zobowiązań opieki. Również osoby starsze wskazują, że pomoc świadczą im dzieci (63%), współmałżonek/ka (38%) i wnuki (29%). Na ogół (61-67% wskazań) uzyskują pomoc w czynnościach codziennego życia, zwłaszcza w prowadzeniu gospodarstwa domowego, załatwianiu różnych spraw...
