ÖZ: Toprak erozyon miktarı ve hızının belirlenmesinde çeşitli radyoaktif elementler yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak kıyı erozyonu ile ilgili kullanımları yenidir. Bu çalışmada 137 Cs elementinin dağılımı kullanılarak kıyı ortamlarındaki erozyon, birikim ve kıyı dinamikleri hakkında bilgi elde etmek için ampirik bir çalışma yürütülmüştür. İlk olarak Urla yarımadasındaki plajlardan alınan 112 (21) kum ve 16(3) toprak örneği üzerinde 137 Cs elementinin radyoaktivite düzeyleri belirlenmiştir. Referans değerler ile karşılaştırılan radyoaktivite düzeylerindeki farklılık nerelerde erozyon ya da depozisyon olduğu konusunda bir fikir vermektedir. Elde edilen sonuçlar kıyı akıntı ve dalga yönleri ile plajlardaki tane boyu dağılımı ile ilişkilendirilmiştir. Ardından hangi plajlarda erozyon olduğu ve bu erozyonun miktarının ne kadar olduğu ile ilgili bir model oluşturulmuştur. Analiz sonuçları coğrafi bir veri tabanına aktarılarak haritalanmıştır. Anahtar Kelimeler: Urla Yarımadası, kıyı erozyonu, 137 Cs ABSTRACT: Various natural and artificial radionuclides are widely used in determining the soil erosion. Applications of these techniques to coastal erosion are, however, relatively new. This study describes the use of 137 Cs radionuclide for obtaining information on coastal dynamics is subject to erosion, losses of sediments, and deposition of material that had been remobilized from near-shore sediments and also a empirical model has been created to obtain information erosion, sedimantiation and other coastal dynamics. Firstly, radioactivity levels of 137 Cs element was determined on 112 (21) sand and 16 (3) soil samples taken from the beaches of Urla Peninsula. The results obtained are related to coastal current and wave directions and grain size distribution at the beaches. Then a model was created to understand the amount erosion and which beaches have sensitive to erosion. The results of the study are transferred to a geographical database and mapped.

Özet: Çevresel radyoaktivite ölçümlerinin temel amacı, insanların doğal kaynaklardan aldıkları radyasyon dozunun tayini ve insan sağlığı üzerindeki etkilerinin belirlenmesidir. İnsanlar tarafından alınan ortalama doza en büyük katkı, doğal radyasyondan gelmektedir (%86). Doğal radyasyon kaynaklarından alınan yıllık ortalama etkin doz 2.4mSv'dır. Bu dozun büyük bir kısmını dünyanın oluşumundan beri var olan primordial radyonüklitler (238 U, 232 Th ve bozunum ürünleri ve 40 K) oluşturmaktadır. İnsanların doğal kaynaklardan aldıkları radyasyon dozlarının belirlenmesine yönelik çalışmalar son yıllarda yoğunluk kazanmıştır. Kıyı şeridinin radyoaktivitesi ve doz hızları ile ilgili dünyanın çeşitli bölgelerinde birçok çalışma yapılmıştır. Fakat Türkiye'de yeterli sayıda çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada, Urla ilçesinin kıyı şeridi boyunca alınan plaj kumu örneklerinin doğal radyonüklit (226 Ra, 232 Th, 40 K) aktivite konsantrasyonları HPGe gama spektrometre sistemi ile ölçülmüş ve bu bölgede yaşayan insanlar tarafından maruz kalınan doz hızları hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar, dünya ortalamaları ve farklı illerde yapılan çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Sonuçlardan görülmüştür ki, Urla ilçesi kıyı şeridinin gama doz hızları insan sağlığı açısından bir risk oluşturmamaktadır.