Ülkemizde kalkınma yatırımları arasında yer alan akarsu havzalarında inşa edilen bazı barajlar sit alanlarını ve Taşınmaz Kültür Varlıklarını etkilediğinden, kültürel mirası koruyan ve gelecek nesillere aktaran önemli bir görevi beraberinde getirmektedir. Bu nedenle kalkınma projeleri gerçekleştirilirken kalkınma-kültürel mirasın korunması dengesinin gözetilmesi önem kazanmaktadır. Kalkınma projeleri nedeniyle tehdit altında giren kültür varlıkların kurtarılması ya da olumsuz etkilerin azaltılması için son seçenek olarak yerinde koruma, kısmı veya bütünüyle yeni bir yere nakil edilmesi gibi çalışmaların gerçekleştirmesini gerektirmektedir. Makalenin konusunun oluşturan ve Güney Anadolu Bölgesinde Siirt, Şırnak, Mardin, Diyarbakır ve Batman illerinin kimi yerleşimlerini kapsayan Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santralı (HES) Projesinin rezervuar alanında kalan Hasankeyf’teki kültür varlıklarının korunma ve kurtarılmasına yönelik çalışmalar bu anlamda en özel örneklerdir. İnterdisipliner uzman ekiplerle hazırlanan yönetim planı çerçevesinde, bütünleşik koruma ilkelerine dayanılarak gerçekleştirilen bu çalışmaların, benzer yok olma tehdidi ile karşılaşan kültür varlıklarının korunması/kurtarılması için yaklaşımlar ve metotlar açısından fikir vermesi hedeflenmiştir.

Bayburt İli, Aydıntepe İlçesi, Prehistorik dönemlerden beri yerleşim izleri taşıyan bir yöre olarak dikkati çekmektedir. İçerisinde bulunduğu bölgenin tarih öncesi çağlardan itibaren süregelen ticari yol ağına sahip olması, verimli toprakları, su kaynaklarına yakınlığı nedeniyle tarihsel süreç içerisinde farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. Bayburt ve çalışma konusu Aydıntepe’de (Hart) yapılan yüzey araştırmalarında eski kalıntıların izlerini taşıyan çok sayıda eser günümüze kadar ulaşmıştır. Bu çalışmada, Aydıntepe İlçe merkezinde yer alan bulunduğu ilçe ismi ile anılan yeraltı şehrinin mimari fonksiyon analizi incelenmiştir. Aydıntepe Yeraltı Şehri, geçmişten günümüze kadar varlığını kısmen sürdürerek gelmiş olan ve bulunduğu bölgede tekil kültür varlığı niteliği taşıyan tarihi açıdan da büyük öneme sahip alanlardan birisidir. Aydıntepe Yeraltı şehrinde kısa süreli kazı çalışmaları yapılmıştır. Çalışmaların sürdürülememesinin en önemli sebebi yeraltı şehrinin bazı kısımlarında meydana gelen göçüklerdir. Bu çalışmada yeraltı şehrinin ortaya çıkarılan bölümünün tamamının planı çıkarılmış, plan doğrultusunda yapıların işlevlerine ve konservasyonuna yönelik öneriler sunulmuştur. Çalışma sonucunda yeraltı şehrinin M.S. 3. yüzyılda yapılmış olabileceği ve uzun süre kullanıldığı düşünülmüştür.