Rozpatrując współczesną rachunkowość jako integralną część składową systemu informacyjnego każdego podmiotu gospodarczego. 41 Por. Z. Messner, Funkcje współczesnej…, s. 117. 1. Informacja finansowa a rachunkowość * Powołano specjalny komitet-Komitet Jenkinsa. ** Badania prowadzone przez Katedrę Rachunkowości Menedżerskiej SGH pod kierownictwem prof. zw. dr hab. G.K. Świderskiej w ramach badań statutowych Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. * Do grupy bilansoznawców z zakresu statycznych teorii bilansowych należy zaliczyć również H. Rehma, H. Stauba i R. Passowa. Rozdział III Nowy wymiar sprawozdawczości finansowej-propozycja modelu bilansu 1. Potrzeba zmiany współczesnego modelu bilansu 2. Ramy tworzenia nowego bilansu 2.1. Podstawy teoretyczne modelu 2.2. Cele modelu 2.3. Założenia do budowy modelu 3. Propozycja struktury modelu 3.1. Model bazowy 3.2. Model docelowy 0

Potrzeba przedstawienia przedsiębiorstwa w jak najkorzystniejszym świetle doprowadziła stopniowo do wypracowania wielu metod "fryzowania" elementów sprawozdania finansowego. Upiększanie sprawozdań polega przede wszystkim na zastosowaniu powszechnie znanych, dopuszczonych przez prawo, alternatywnych rozwiązań, ale również na wykorzystywaniu luk w regulacjach prawnych czy wreszcie na działaniach na granicy prawa, bądź niezgodnych z prawem. Skandale, związane z negatywnymi skutkami "kreatywnej" (agresywnej, oszukańczej) rachunkowości, oszustwami zarządów i nieetycznym postępowaniem niektórych audytorów zachwiały społecznym zaufaniem do rzetelności i wiarygodności sprawozdań finansowych. Prawdziwa kreatywna rachunkowość, stosowana w sposób niekolidujący z przepisami prawa, może służyć np. do zmniejszenia lub przesunięcia w czasie zobowiązań podatkowych, poprawy zdolności kredytowej firmy czy też do maksymalizacji nadwyżki finansowej. W artykule poddano analizie wpływ wykorzystania metod rachunkowości kreatywnej i agresywnej na finansowy wizerunek sytuacji przedsiębiorstwa. Starano się również wskazać newralgiczne obszary manipulacji księgowych oraz sytuacje, które mogą prowadzić do tendencyjnego kształtowania wizerunku finansowego przedsiębiorstwa.

Początek XXI wieku przyniósł światu kolejne przemiany polityczne i społecznoekonomiczne w skali globalnej. Uznanie priorytetu wartości dla akcjonariusza, wprowadzenie kategorii wartości godziwej i wzrost znaczenia prospektywnego spojrzenia na rzeczywistość gospodarczą spowodowały przejście od pomiaru zysku do pomiaru wartości przedsiębiorstwa i ujawniły zarazem jeden z podstawowych współczesnych dylematów rachunkowości – wycenę w wartości godziwej w kontekście równoległego posługiwania się kategorią wartości historycznej. Jednocześnie głośnym echem odbiły się skandale finansowe, uświadamiające z jednej strony słabości natury ludzkiej, a z drugiej – wagę „dobrej” informacji finansowej. Informacja jest w globalnej gospodarce, obok umiejętności korzystających z niej użytkowników, jednym z kluczowych czynników warunkujących sukces w biznesie. To właśnie ona stanowi podstawę podejmowania decyzji gospodarczych, umożliwia sprawne funkcjonowanie rynków oraz determinuje poprawność odwzorowania sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. W niniejszym artykule przedmiotem rozważań jest informacja finansowa. Autorzy podjęli próbę ukazania szerokiego tła procesów kształtujących zarówno zapotrzebowanie na informację finansową, jak i uwarunkowań jej prawidłowego tworzenia, które nie może następować w oderwaniu od przemian zachodzących w otoczeniu zewnętrznym i wewnątrz podmiotu. Przedstawili również specyfikę zmian w podejściu do zakresu informacji o przepływach pieniężnych w świetle postępujących procesów globalizacji, których istotnym atrybutem jest harmonizacja i standaryzacja rachunkowości. (abstrakt oryginalny)

 WprowadzenieRachunkowość od wieków towarzyszy działaniom gospodarczym, wywierając znaczący wpływ na ich formę i kierunki rozwoju. W teorii rachunkowości elementem nadrzędnym jest cel sprawozdań finansowych, który determinuje kształt i sposób postrzegania podstawowych postulatów i koncepcji. One z kolei stanowią fundament, na którym opierają się podstawowe zasady rachunkowości oraz jej szczegółowe metody i techniki. Niezwykle istotnym elementem teorii rachunkowości są doktryny bilansowe 1 , których centralny punkt stanowi bilans podmiotu. W pierwszym okresie powstawania i rozwijania księgowości, tj. w XIII w., bilanse nie były jeszcze znane. Pierwsze ich formy miały postać zestawień sald końcowych kont ksiąg prowadzonych przez kupców. Miały one ułatwić przenoszenie zapisów do nowych ksiąg rachunkowych. Na przełomie wieków XIV i XV pojawiły się inwentarze, w których do aktywów zaliczano: towary, uporządkowane według rodzaju i jakości, oraz ruchomości, spisane według miejsca, w którym się znajdują; wszystkie pozycje były rejestrowane według wartości początkowej. Następnie ujmowano stan kasy i należności. Do pasywów należały zobowiązania wobec wierzycieli oraz wspólników. Na podstawie inwentarza sporządzano bilans, którego celem było ustalenie zysku za dany okres, a nie prezentowanie majątku.Podejście do bilansu zmieniło się w momencie wydania kodeksu handlowego. Przy sporządzaniu bilansu nacisk kładziono na statyczną formę prezentacji, a jego celem stało się ukazanie struktury majątku i kapitału, a nie ustalanie wyniku finansowego.W latach 30. XX w., w wyniku recesji i załamania się gospodarki w Stanach Zjednoczonych, sytuacja podmiotów gospodarczych uległa znacznemu pogorszeniu. Krach na giełdzie nowojorskiej, spadek cen akcji, niechęć banków do udzielania kredytów -wszystko to ujawniło złą sytuację finansową przedsiębiorstw. Rosło znaczenie sprawozdawczości finansowej jako jedynego źródła pewnych informacji o pozycji finansowej danego podmiotu. Dla wierzycieli i inwestorów ważne było przede wszystkim, czy podmiot jest w stanie osiągnąć zysk, a nie, jakim majątkiem dysponuje. Dr hab. Ewa Śnieżek, profesor nadzwyczajny, Zakład Rachunkowości Finansowej, Katedra Rachunkowości, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego, e-mail: esniezek@tlen.pl  Dr Michał Wiatr, adiunkt, Zakład Rachunkowości Finansowej, Katedra Rachunkowości, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego, e-mail: mwiatr@uni.lodz.pl 1 Doktryny bilansowe są określane w literaturze jako teorie bilansowe (Brzezin, 2006), teorie wyceny (Skrzywan, 1968) lub teorie rachunkowości finansowej (Schweitzer, 1990).