A high risk of morbidity-mortality caused by a harsh and unpredictable environment is considered to be associated with a fast life history (LH) strategy, commonly linked with criminal behavior. However, offenders are not the only group with a high exposure to extrinsic morbidity-mortality. In the present study, we investigated the LH strategies employed by two groups of Polish men: incarcerated offenders (N = 84) as well as soldiers and firefighters (N = 117), whose professions involve an elevated risk of injury and premature death. The subjects were asked to complete the Mini-K (used as a psychosocial LH indicator) and a questionnaire which included a number of biodemographic LH variables. Although biodemographic and psychosocial LH indicators should be closely linked with each other, the actual connection between them is unclear. Thus, this study was driven by two aims: comparing LH strategies in two groups of men with a high risk of premature morbidity-mortality and investigating the relationship between the biodemographic and psychosocial LH dimensions. The study showed that incarcerated men employed faster LH strategies than soldiers and firefighters, but only in relation to biodemographic variables (e.g., number of siblings, age of sexual initiation, life expectancy). No intergroup differences emerged regarding psychosocial LH indicators. Moreover, the correlation analysis showed a weak association between biodemographic and psychosocial LH indicators. The results strengthen the legitimacy of incorporating biodemographic LH traits into research models and indicate the need for further research on the accuracy of the Mini-K. The possible explanations for the intergroup differences in LH strategies are discussed.

Abstrakt: Celem niniejszego artykułu jest ukazanie zjawiska przestępczości gwałtownej z perspektywy teorii historii życia. Podejście to wywodzi się z biologii ewolucyjnej coraz częściej wykorzystywanym na gruncie psychologii. Ostatnio zauważyć można wzrost zainteresowania wyjaśnieniami przestępczości nawiązującymi do ekologii i psychologii ewolucyjnej. Opracowanie ma charakter przeglądowy i zwraca uwagę na możliwości analizy zjawiska przestępczości w kontekście teorii historii życia. Słowa kluczowe: teoria historii życia, strategie historii życia, surowość i nieprzewidywalność środowiskowa, przestępczość. WprowadzenieTeoria historii życia (ang. theory of life history) jest relatywnie nowym podejściem w naukach społecznych, bazującym na ustaleniach nauk przyrodniczych. Wpisuje się w ideę konsiliencji wiedzy i z uwagi na to można ją uznać za interesującą perspektywę badawczą w kryminologii, która jest nauką interdyscyplinarną. Artykuł ma charakter przeglądu publikacji wpisujących się w tę perspektywę, jest również próbą integracji zawartych w nich wybranych propozycji teoretycznych.Wspomniane podejście łączy paradygmaty badawcze psychologii, ekologii i biologii ewolucyjnej w celu wyjaśnienia zjawiska przestępczości. Zachowania przestępcze są w ramach tego podejścia ujmowane w kontekście przyjmowanych przez jednostkę strategii życiowych. Mamy tu na myśli proces manifestowania skorelowanych ze sobą cech osobniczych, które podnoszą poziom dostosowania jednostki w szerokim kontekście ekologicznym.