No abstract

Orta Anadolu’da Niğde dolaylarını kapsayan inceleme alanının temelini oluşturan Niğde Masifi’ne ait metamorfitler alttan üste doğru Geç Devoniyen yaşlı Gümüşler, Karbonifer-erken Permiyen yaşlı Kaleboynu, geç Permiyen yaşlı Kızıldağ formasyonu ile bunları uyumsuz olarak üzerleyen ve birbirlerinden uyumsuzluklarla ayrılan Orta Triyas-Geç Kretase topluluğundan yapılıdır. İlk kez bu çalışmada ayırtlanan, yaygın amfibolit düzeyli fillit-mermer-şist ardalanmalı Triyas istifi (Söğütlüdere formasyonu) Paleozoyik istifi uyumsuz olarak üzerlemektedir. Tabanda uyumsuzluğu tanımlayan kuvarsitle başlayan Jura-Kretase yaşlı kalın homojen mermerler Kırtepe formasyonu olarak tanımlanmıştır. İstif yine uyumsuz dokanak ilişkilerine sahip, metaofiyolit blokları içeren, olasılı Geç Kretase yaşlı metafiliş (Kırkpınar formasyonu) ile sonlanmaktadır. Söğütlüdere formasyonundaki amfibolit örneğinden ilksel bazik magmatizmanın kristalizasyon yaşı olarak yorumlanan 239 my (Orta Triyas) yaş elde edilmiştir. Aynı formasyona ait metakırıntılılardan elde edilen en genç detritik zirkon yaşları (223-224 my) bu veri ile uyumlu olacak şekilde formasyonun ilksel çökelim yaşının olasılıkla Geç Triyas olduğunu göstermektedir. Jeokimyasal veriler söz konusu alkali bileşimli ve anorojenik kökenli bazik volkanizmanın kıtasal kabuk üzerinde gelişen bir genleşme ortamını işaret etmektedir. Bölgesel verilerle birlikte değerlendirildiğinde Söğütlüdere formasyonuna ait metabazitler, Torid-Anatolid Platformu’nun Triyas döneminde parçalanması ile başlayıp İç Toros Okyanusu’nun açılması ve Kırşehir Bloku’nun koparılması ile sonuçlanan riftleşmenin ilk evre ürünleri olarak yorumlanabilir.

Orta Anadolu'da Kırşehir çevresinde Tersiyer öncesi temel birimlerini oluşturan Kırşehir Masifi'ne ait metamorfitler alttan üste doğru uyumlu ve geçişli Geç Devoniyen yaşlı Kalkanlıdağ, Karbonifer-Erken Permiyen yaşlı Kervansaray ve Geç Permiyen yaşlı Bozçaldağ formasyonları ile bunların üzerine uyumsuzlukla gelen Triyas yaşlı Demirtepe ve Jura-Kretase yaşlı Saytepe formasyonlarından oluşmaktadır. Demirtepe formasyonuna ait kuvarsitler içerisindeki kırıntı zirkonlardan U/Pb yöntemi ile 237 My çökelme yaşı, metabazitlerden ise toplam kayadan 40 Ar/ 39 Ar yöntemi ile 94.5 My ve 83.7±3.3 My metamorfizma yaşları elde edilmiştir. Bu birimler üzerine tektonik olarak yerleşen Neotetis'in kuzey koluna ait Çiçekdağı napı içerisinde Kasımağa ve Sırataşlar formasyonları ile Turoniyen-Santoniyen yaşlı ensimatik ada yayı magmatizması ürünü olan Kargınkızıközü formasyonu ayırtlanmıştır. Metamorfitler ile üzerlerindeki ofiyolitik kayaları kesen Orta Anadolu plütonik kayaları bileşim, köken ve yaşlarına göre ayırtlanmış olup U/Pb yöntemi ile Baranadağ plütonundan 71.9±1.7 My; Çayağzı plütonundan 84.0±1.9 My ve 71.9±7.2 My; Buzlukdağı plütonundan ise 69.1±1.2 My ve 40 Ar/ 39 Ar ile 65.3±1.1 My yaşlar elde edilmiştir. Granit, monzonit ve siyenit bileşimli plütonik kayaların yüzey-yarı derinlik kayaları olan Kötüdağ volkanitine ait trakiandezitlerden 40 Ar/ 39 Ar yöntemi ile toplam kayadan 79.1±1.2/68.2±1.2 My ve 74.5 My yaşlar elde edilmiştir. Tüm bu birimlerin üzerine Tersiyer örtü birimleri açısal uyumsuzlukla gelmektedir.