No abstract

This paper provides a simple procedure for evaluation of depth of permeability impairment within the wellbore zone using drillstem-testing (DST) flow-period data. Also computed are skin factor, permeability of the wellbore zone, and permeability of the reservoir. Contrary to the type-curve-fitting method, straight-line approximations were used to compute these values. All calculations presented are for "real-world" data.

The paper presents a computer system used for the storage and processing of information regarding the rock properties of shale formations, designed collectively by the Oil and Gas Institute -National Research Institute and the Warsaw University of Technology. The structure of this system is adapted for collecting and systematising the available measurement data on shale formations in including the geochemical, petrophysical, geomechanical, petrographic, geophysical and stratigraphic data, as well as chemical and X-ray analyses and drill core photographs, along with their comparative and statistical analyses. This system, called "SweetSpot", uses client-server architecture. The data are stored on the server, and are made available to users by the web browser that communicate with the server by the Internet. The end user is not charged with any additional costs or investment expenditures when using the base -all that is necessary is a computer with standard software for accessing WWW pages. The system is designed to be flexible, which means easy extensions with additional types of measurements. It will be successively upgraded with new functionalities. This particularly involves the use of statistical methods for seeking similarities between separate shale structures.Key words: shale gas, shale properties, database, drill core, core photographs.SweetSpot -system komputerowy do przechowywania i udostępniania danych o właściwościach skał formacji łupkowych W artykule omówiono, opracowany wspólnie przez Instytut Nafty i Gazu -Państwowy Instytut Badawczy i Politechnikę Warszawską, komputerowy system gromadzenia i przetwarzania informacji dotyczących właściwości skał formacji łupkowych. Budowa tego systemu jest próbą zebrania i usystematyzowania dostępnych danych pomiarowych dotyczących formacji łupkowych w tak szerokim zakresie (dane geochemiczne, petrofizyczne, geomechaniczne, petrograficzne, geofizyczne, startygraficzne, analizy chemiczne i rentgenowskie, zdjęcia rdzeni wiertniczych), ich analizy porównawczej oraz statystycznej. System ten, nazwany SweetSpot, wykorzystuje architekturę klient-serwer. Dane są przechowywane na komputerze centralnym nazywanym serwerem i są udostępniane użyt-kownikom za pomocą sieci Internet. Taka forma komunikacji zapewnia możliwość efektywnego korzystania ze zgormadzonych wyników badań laboratoryjnych i innych pomiarów we wszystkich miejscach, gdzie istnieje dostęp do Internetu. Użytkownik końcowy nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów czy nakładów inwestycyjnych na etapie korzystania z bazy -konieczny jest tylko komputer ze standardowo zainstalowanym oprogramowaniem do obsługi witryn WWW. System zaprojektowany został w taki sposób, aby był elastyczny, co oznacza łatwą rozbudowę o dodatkowe typy pomiarów. Będzie on sukcesywnie rozbudowywany o nowe funkcjonalności. W szczególności dotyczy to zastosowania metod statystycznych w celu poszukiwania podobieństw pomiędzy odrębnymi strukturami łupkowymi.Słowa kluczowe: gaz z formacji łupkowych, właściwości łupków, baza danych, rdzeń wiertniczy...

Determination of the statistical similarity of the physicochemical measurement data of shale formations based on the methods of cluster analysisThe paper presents the application of the methods of statistical analysis to the determination of the similarity of measurement data, using boreholes providing access to shale formations as an example. The proposed methodology is based on two statistical techniques: the factor analysis and the cluster analysis. The first method allows the reduction of the number of measurements variables in order to eliminate the redundancy of the data. The second one allows grouping the wells on the grounds of factor variables defining the similarity features of the analysed wells. The available results of geochemical measurements for nine wells providing access to shale structures have been used as measurement data.Key words: shale formations, factor analysis, cluster analysis.Określenie podobieństwa statystycznego fizykochemicznych danych pomiarowych formacji łupkowych na podstawie metod analizy klastrowej W artykule przedstawiono zastosowanie metod analizy statystycznej dla określenia podobieństwa danych pomiarowych na przykładzie odwiertów udostępnionych w formacjach łupkowych. Proponowana metodologia zakłada zastosowanie dwóch technik statystycznych: analizy czynnikowej oraz analizy skupień. Pierwsza z metod pozwala na redukcję ilości zmiennych pomiarowych w celu wyeliminowania redundancji danych, natomiast druga umoż-liwia pogrupowanie odwiertów w oparciu o zmienne czynnikowe definiujące cechy podobieństwa analizowanych odwiertów. Jako dane pomiarowe wykorzystano dostępne wyniki pomiarów geochemicznych dla dziewięciu odwiertów udostępnionych w strukturach łupkowych.Słowa kluczowe: formacje łupkowe, analiza czynnikowa, analiza klastrowa.One of the basic elements of the identification and examination of hydrocarbon reservoir are the laboratory tests providing the necessary information on the geological structure, mechanical, physicochemical and petrophysical properties of the reservoir rock, the characteristics of reservoir fluids etc. Due to the amount and complexity of the available data, their statistical analysis constitutes a certain challenge. The problem is that the various types of measurement values (measured in various physical units) are correlated in a varying degree, which combined with the number of single calculations for each measurement value generates problems when interpreting and attempting to identify their internal structure. The use of the characteristics of descriptive statistics, i.e. the measure of placement, diversification, concentration or asymmetry seems to be insufficient, since it gives no detailed information about the variability of data following the depth, which constitutes significant information for the construction of geological and simulation models.

Prosta metoda określania przepuszczalności pokładów węgla w warunkach kopalnianych W artykule zaproponowano sposób określania przepuszczalności węgli w warunkach kopalnianych przy pomocy urządzenia o konstrukcji zbliżonej do konstrukcji sondy areometrycznej. Wyprowadzono wzory użytkowe, podano ograniczenia modelu oraz przyjęte warunki początkowe i brzegowe. Zaprezentowano przykład obliczeniowy.Słowa kluczowe: przepuszczalność, skin efekt, pokład węgla, test hydrodynamiczny, poziomy odwiert drenażowy.A simple method for the evaluation of "in situ" coal permeability in underground mine conditionsThe paper presents a simple procedure for the evaluation of permeability of hard coals in underground mine conditions using equipment presented in Fig. 1. A mathematical model is presented, the initial and boundary conditions are formulated and equations which can be used for the calculation of permeability based on pressure vs. time relation recorded during water injection into a horizontal well are derived. Exemplary calculations are provided.Key words: permeability, skin effect, coal seam, water injection test, horizontal drainage well.Znajomość przepuszczalności pokładów węgla ma zasadnicze znaczenie przy ocenie możliwości odprowadzania metanu. Obecny w węglu metan, który początkowo stanowił jedno z głównych zagrożeń bezpieczeństwa w kopalniach węgla, odpowiednio ujęty i odprowadzony na powierzchnię, może stać się cennym źródłem energii. W niektórych rejonach (np. Rybnickim Okręgu Węglowym) eksploatowane są pokłady węgla o wysokim nasyceniu metanem. Wydobycie bez zastosowania specjalnych środków ostroż-ności w postaci drenażowego odmetanowywania jest bardzo niebezpieczne lub niemożliwe. Polski przemysł energetyczny, oparty nadal głównie na węglu, wymaga eksploatacji pokładów zalegających coraz głębiej, charakteryzujących się coraz większą zawartością metanu, powodują-cą dalszy wzrost zagrożenia metanowego. Przy prowadzeniu eksploatacji węgli na dużych głębokościach należy spodziewać się dodatkowego wydzielania metanu uwięzione-go, pod ciśnieniem skał nadkładu, w szczelinach i spęka-niach urabianego pokładu. Do stosowanych w Polsce technik odmetanowywania węgli należą: