No abstract

 The motives for bringing about the Hellenic-Serbian Dialogue Series originate from the sentiment that mutual relations between Greeks and Sebs far surpass the cultural exchange between Greece and Serbia. Knowing that cooperation does not simply fall into one’s lap, but must be initiated by human will and energy, a group of philosophers from Athens and Novi Sad, the proverbial “Athens of Serbia,” committed themselves to improving this state of affairs, at least within the confines of their area of expertise, philosophy. It is our firm intent to carry out the promise of the title of this series in the following years. Apart from mere cooperation between our two institutions, our aim is also to facilitate an international dialogue that would involve a wide range of thinkers, regardless of their place of employment. The topic of this second volume is personhood, which was spurred on by the need to investigate the condition of humanity in the twenty-first century. With this second volume of the Hellenic-Serbian Philosophical Dialogue Series we have done our best to produce a rich, multi-faceted, broadly scoped, and inspiring book; we wish it becomes for the reader the ideal vehicle for an intellectually stimulating journey.

Η στροφή της Ελληνιστικής φιλοσοφικής σκέψης προς τον άνθρωπο και, συνακόλουθα, την ηθική ή πρακτική φιλοσοφία έθεσε στο επίκεντρο τις ψυχονοητικές διεργασίες, την εξέταση των συναισθηματικών διαταραχών και την αναζήτηση τρόπων διευθέτησης αυτών. H Ηθική για τους Στωικούς και Επικούρειους φιλοσόφους δεν περιορίζεται στην αναγνώριση των αρχών που διέπουν τις ηθικές επιλογές, αλλά συνιστά ένα υπαρξιακό μονοπάτι με κατεύθυνση την μεταμόρφωση της ατομικής ταυτότητας. Με τον προσανατολισμό στην ανάγκη του πρακτικού βίου, προσδιόρισαν τις γνωσιακές αρχές, την παραγωγή τους και όρισαν τις συμπεριφορές τους. Ανάμεσα στους Στωικούς και τους Επικούρειους αναδεικνύεται η κοινή πεποίθηση σχετικά με τη θεμελιώδη ενότητα ψυχής και σώματος. Η ολιστική αντίληψη για την ανθρώπινη προσωπικότητα είναι κατανοητή ως μια ψυχοφυσική και ψυχολογική μονάδα, παρά ένα συνδυασμό ψυχής και σώματος ή νου και συναισθημάτων, διακριτών και ανεξάρτητων μεταξύ τους. Συγκρίνοντας με τη σύγχρονη γνωσιακή θεραπεία, εντοπίζονται σημαντικοί παραλληλισμοί που αποτυπώνουν τη φιλοσοφική βάση πίσω από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις. Όπως και στη σύγχρονη γνωσιακή θεραπεία, έτσι και στον Στωικισμό και Επικουρισμό, η πρόσβαση γίνεται μόνο με έλλογα μέσα. Οι επιστολές του Επίκουρου έχουν καθημερινή αξία για την απαλλαγή από τις εσφαλμένες πεποιθήσεις. Για τους Στωικούς τα πάθη είναι αλληλένδετα με τις πεποιθήσεις και εμπεριέχουν εννοιακές κατασκευές από την ερμηνεία που κάνει ο άνθρωπος για τις εντυπώσεις που παρουσιάζονται μέσω των αισθήσεων. Η θεραπεία είναι μια προσπάθεια σε όλη της διάρκεια της ζωής του ανθρώπου με στόχο τη λογική αναδόμηση των γνωστικών και συμπεριφορικών συνηθειών. Η ξεχωριστή σημασία που έχει μελέτη της Ελληνιστικής φιλοσοφίας στο πλαίσιο της σύγχρονης γνωσιοεπιστήμης έγκειται στο ότι, ιστορικά, τότε ξεκινά η μελέτη των εννοιών της συνείδησης και ενσυνειδητότητας, της ενδοσκόπησης, της επίγνωσης των λειτουργιών του εαυτού. Η έδρα της συνείδησης, το ηγεμονικό για τους Στωικούς, η animus για τους Επικούρειους, δίνει την έννοια του μονιστικού εαυτού, που ενεργά δεσμεύεται ως σύνολο σε ολες τις εμπειρίες του ανθρώπου και αποδίδει εξατομικευμένη νοητική παράσταση σε κάθε αντικείμενο της εμπειρίας και δίνει την αίσθηση της ιδιωτικότητας ή της εσωτερίκευσης. Για τους Επικούρειους, κριτήρια αλήθειας είναι η αίσθηση, τα πάθη, οι προλήψεις και η φανταστική επιβολή της διανοίας, ενώ για τους Στωικούς είναι η καταληπτική φαντασία. Από την αίσθηση όμως, είναι που ξεκινά η διαδρομή της πληροφορίας από τον έξω κόσμο. H στωική φαντασία, ως παραστατική λειτουργία, είναι ο μηχανισμός έναρξης των γνωστικών λειτουργιών. Η ανάπτυξη της λογικής ξεκινάει με τις προλήψεις, που είναι μεν έμφυτες, ενυπάρχουν, δηλαδή, στην ανθρώπινη γνωσιακή αρχιτεκτονική, εγείρονται όμως, φυσικά από τον κόσμο, δεν είναι σε λειτουργία πριν την εντύπωση των αισθήσεων. Είναι φυσικά λογικά συστατικά, των οποίων η λειτουργία είναι να ερμηνεύουν αυτά που δέχονται οι αισθήσεις. Η γνωσιοεπιστημονική προοπτική των Στωικών και Επικούρειων φιλοσοφικών θέσεων θεμελιώνει και υποστασιοποιεί την νευροεπιστήμη ως μελέτη των αιτιωδών σχέσεων μεταξύ εγκεφαλικών λειτουργιών και συμπεριφοράς.

Modernity and Contemporaneity is the 3rd volume in the Hellenic-Serbian Philosophical Dialogue Series, a project that was initiated as an emphatic token of the will and commitment to establish permanent and fruitful collaboration between two strongly bonded Departments of Philosophy, this of the National and Kapodistrian University of Athens, and that of the University of Novi Sad respectively. This collaboration was founded from the very beginning upon friendship, mutual respect and strong engagement, as well us upon our firm resolution to establish a solid continuity in the editing project. The publication of this volume allows us to entertain feelings of contentment and confidence that this objective of the project has been accomplished.

No abstract