Zależność nierówności płac od poziomu rozwoju gospodarczego ** Wprowadzenie Nierówności dochodów (płac) wynikają z wielu przyczyn, w tym m.in.: ze zróżnicowania wydajności pracy, wykształcenia, stażu pracy, czasu i rodzaju zajmowanego stanowiska pracy przez pracowników. Cornia i Court [2001, s. 15-21] dzielą przyczyny nierówności na dwie grupy: tradycyjne i nowe. Wśród tradycyjnych przyczyn nierówności dochodów lub płac wymieniają koncentrację powierzchni rolnych przez małą grupę ludzi, nierówności przestrzenne wiejskomiejskie oraz nierówności w dostępie do edukacji. Nowe przyczyny nierówności związane są z "nadmiernie" liberalnymi systemami gospodarczymi. Wśród nowych przyczyn nierówności autorzy wymienili, m.in.: liberalizację handlu, finansów, zmiany technologiczne, błędy we wdrażaniu programów stabilizacyjnych (w dążeniu do celu inflacyjnego i redukcji deficytu budżetu państwa), zmiany na rynku pracy (zwiększona elastyczność płac, zmniejszona regulacja państwowa, spadek płac minimalnych, zaniechanie ochrony zatrudnienia, redukcja zatrudnienia w sektorze publicznym, osłabienie pozycji negocjacyjnej pracowników) oraz obniżanie najwyższych progów w progresywnym systemie podatkowym. Od roku 1990 w Polsce odnotowano systematyczny wzrost nierówności płac (por. [Kumor, 2009b]). Można przypuszczać, że powodem wzrostu nierówności płac, obok wzrostu zróżnicowania wykształcenia oraz grupy "nowych" przyczyn wymienionych przez Cornia i Courta, był przede wszystkim wzrost zróżnicowania konkurencyjności firm i proces restrukturyzacji sektorów gospodarki po roku 1989. Sądzimy, że rozwój gospodarki rynkowej sprzyjał wzrostowi nierówności.

Nierówności dochodów (płac) mogą wynikać z wielu powodów, w tym m.in.: ze zróżnicowania wydajności pracy, wykształcenia, stażu pracy, czasu i rodzaju zajmowanego stanowiska pracy przez pracowników. Po 1989 r. w Polsce odnotowano systematyczny wzrost nierówności płac 1 . Można przypuszczać, że przyczyną wzrostu nierówności był, obok wzrostu zróżnicowania wykształcenia, przede wszystkim wzrost zróżnicowania konkurencyjności firm i proces restrukturyzacji sektorów gospodarki, po 1989 r. Sądzimy, że rozwój gospodarki rynkowej sprzyjał wzrostowi nierówności.W 1955 r. S. Kuznets postawił hipotezę opisującą mechanizm kształtowania nierówności dochodów przez poziom gospodarczy 2 . Wraz ze zwiększaniem poziomu gospodarczego przypadającego na jednego mieszkańca, nierówności początkowo rosną, a później spadają. Pierwsze badania oparte na hipotezie Kuznetsa przedstawił M. Ahluwalia w 1976 r. Jego wyniki, potwierdzające krzywą Kuznetsa, zapoczątkowały dyskusję o kształtowaniu nierówności dochodów 3 .Pół wieku po opublikowaniu artykułu Kuznetsa, relacja opisana przez niego cieszy się zainteresowaniem badawczym 4 . W badaniach wykorzystywano dwie wersje hipotezy Kuznetsa, "bezwarunkową" (unconditional) i "warunkową" (conditional). Bezwarunkowa wer-

In our studies, we deal with the estimating of the optimal ranges of earnings – the optimal Gini indexes which are favourable to the maximisation of GDP growth in Poland. We suspect that the optimal Gini coefficients expressing the whole of society’s acceptance of earnings inequalities can increase. In the article, we formulated a hypothesis on society’s habituation to increasing earnings disparities. We verified the hypothesis on the basis of the model of economic growth using data from 1970 to 2007. We carried out econometric studies in two stages. In the first stage, we estimated the optimal Gini coefficients for short subsequent sub-periods. In the second stage, we studied the character of changes in the optimal Gini coefficients. In the studies, we proved the hypothesis on society’s habituation to increasing earnings disparities. The optimal Gini coefficients increase along with the increase of differences in earnings and the increase of the economic level per capita. The growth of the optimal Gini coefficients may be slowed down.

In our studies we deal with estimating of the optimal ranges of earnings – the optimal of Gini indexes which are favourable to maximization of the GDP growth in Poland. We suspect that the optimal Gini coefficients expressing the acceptance of the whole of society for earnings inequalities can increase. In the article we formulated a hypothesis on the social habit to increasing disproportions of earnings. We verified the hypothesis on the basis of the model of the economic growth using data from 1970 to 2007. We carried out econometric studies in two stages. In the first stage we estimated the optimal Gini coefficients for short sub-periods being moved increasingly in time. In the second stage, we studied the character of changes of the optimal Gini coefficients. In the studies we proved the hypothesis on the habit of society to increasing disproportions of earnings. The optimal Gini coefficients increase along with the increase of differences in earnings and the increase of the economic level per capita. The growth of the optimal Gini coefficient may be slowed down.

In political economics coexist two thoughts of income (earnings) inequalities. First, motivating, which postulates bigger earnings inequalities and second, egalitarian, which postulates less earnings inequalities. In the earlier research we tried to reconcile these two thoughts. We confirmed the appearance of optimum, for economic growth, earnings inequalities (Gini index, 28%). From this perspective, both too little and too big earnings inequalities had equally a negative impact on growth. Now we’re putting one hypothesis that too little and too big inequalities cause different waste of economic effectiveness. On one hand, when inequalities are less than the optimum ones, their increase causes considerable economic growth. Then the whole of society accept the increase of earnings inequalities. On the other hand, when inequalities are too big, their downfall gives less economic profits. Demands of poor people to reduce too big disparities in earnings can be corrected by the necessity of using differential work and level of education. The research was conducted for Poland for period 1970–2006 on the economic growth model.