Artykuł stanowi krytyczną rekonstrukcję polemiki muzykolożki Zofii Lissy z filozofem Romanem Ingardenem z 1966 roku dotyczącą ontologii dzieła muzycznego. Autorzy przedstawiają lwowski kontekst znajomości obojga badaczy, przypominają główne tezy teorii dzieła muzycznego Ingardena, a także podsumowują krytyczne uwagi Lissy i udzielone na nie odpowiedzi Ingardena. Prezentacja ta pozwala na zrozumienie odmiennych celów, które przyświecały rozważaniom filozofa i recepcji jego poglądów przez muzykolożkę. Podczas gdy Ingarden starał się zrozumieć specyficzny sposób istnienia dzieł muzycznych, Lissa zgłaszała potrzebę przemyślenia ontologii muzyki w przypadku tych rodzajów i tradycji muzycznych, do których nie przystaje kategoria dzieła. Na zakończenie autorzy podsumowują recepcję omawianej polemiki w tekstach polskich filozofów, muzykologów i teoretyków muzyki, zauważając, że metodologiczne różnice wciąż skłaniają badaczy do przyznawania racji jednej ze stron sporu. Aby produktywnie rozwinąć myśl filozofa w kierunku wskazanym wątpliwościami Lissy, trzeba najpierw zrozumieć, na czym polegało ich nieporozumienie.

The article is an invitation to reflect on the theme of money and the role of economic incentives in the creative act. Pointing to the abundant presence of the theme of money in opera plots, the author proposes to study the economics of creativity of particular composers taking account of the various valuations of money expressed in their works. The ground for such reflection is set forth by the comparison of two operas that express two extreme views on money and its role for creativity: Gioacchino Rossini’s The Barber of Seville and Richard Wagner’s The Ring of the Nibelung. Comparing different ways in which Figaro and Alberich approach money provides a starting point for the comparison of two creative acts that can be found in the two works: Figaro’s invention of a creative solution for Almaviva’s problem (affirmation of money) and Siegfried’s forging of a sword accompanied by Mime’s efforts to make a sleeping potion (rejection of money). The analysis of the musical form of the two scenes, however, shows the indebtedness of Wagner to Rossini. Although Wagner openly rejects the musical principles of his Italian predecessor, the dramaturgy of his music is based on the dramaturgical formulas developed in Italian operas. The two approaches towards money can be linked to the opposing views of Adam Smith and Karl Marx regarded as fathers of the classical and Marxian schools of political economy. Thus, the two operas can be seen as border posts of the territory in which music and economy intersect.

No abstract