No abstract

Działalność badawczo-rozwojowa ma kluczowe znaczenie dla innowacyjności i długofalowego rozwoju przedsiębiorstw, jednak jej prowadzenie jest kosztowne i ryzykowne. Zwykle w przedsiębiorstwach prowadzących działalność badawczorozwojową prace wykonywane w jej ramach klasyfikuje się na 2 :• badania podstawowe, które są podejmowane przede wszystkim w celu zdobycia lub poszerzenia wiedzy na temat przyczyn zjawisk i faktów, ale nie są ukierunkowane na uzyskanie konkretnych zastosowań praktycznych; • badania stosowane, rozumiane jako prace podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy, która ma konkretne zastosowania praktyczne; • prace rozwojowe, które koncentrują się na zastosowaniu istniejącej już wiedzy lub doświadczenia praktycznego, do opracowania nowych lub istotnie ulepszonych istnieją-cych materiałów, urządzeń, wyrobów, procesów, systemów czy usług, łącznie z przygotowaniem prototypów doświadczalnych oraz instalacji pilotowych. Klasyfikacja ta dominuje głównie ze względu na wymogi sprawozdawczości zewnętrznej (w tym finansowej), jednak jej przydatność dla celów zarządzania jest ograniczona. W artykule zaprezentowano wybrane klasyfikacje działalności badawczo-rozwojowej według różnych kryteriów, które mogą zostać wykorzystane do celów zarządzania. Jednak decyzja o klasyfikowaniu prac badawczo-rozwojowych według określonego kryterium powinna być dobrze przemyślana, gdyż efekty jego stosowania ujawniają się zwykle dopiero po kilku latach, a częste zmiany nie są wskazane ze względu na brak porównywalności danych.Słowa kluczowe: innowacje, działalność badawczo-rozwojowa, zarządzanie działalno-ścią badawczo-rozwojową, klasyfikacja działalności badawczo-rozwojowej WPROWADZENIEJednym z niezwykle istotnych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa jest działalność badawczo-rozwojowa. Jej szczególna rola wynika z dążenia do tworzenia unikatowej wiedzy, która pozwala przedsiębiorstwu uzyskać przewagę konkurencyjną i rozwijać się w perspektywie długofalowej. Prowadzona działalność badawczorozwojowa ma też często kluczowe znaczenie dla wdrażanych przez przedsiębiorstwo innowacji, chociaż nie zawsze jest ona ich niezbędnym elementem.Zarządzanie działalnością badawczo-rozwojową jest skomplikowanym procesem, gdyż jej prowadzenie jest bardzo kosztowne, a efekty są trudne do przewidzenia. Właśnie z tego powodu decydenci muszą się zmierzyć z wieloma problemami decyzyjnymi 1 Dr Sabina Rokita, Zakład Finansów i Bankowości, Wydział Zarządzania, Politechnika Rzeszowska, Al. Powstańców Warszawy 8, 35-959 Rzeszów, e-mail: srokita@prz.edu.pl 2 Nauka i technika w 2012 r., Główny Urząd Statystyczny, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 2013, s. 14.

The unexpected outbreak of the COVID-19 pandemic caused severe issues globally, with problems focused on health, social, and economic factors. Many economies experienced shocks to supply and demand. This article presents the findings of Statistics Poland's research on the experiences of enterprises and managerial activities undertaken during the COVID-19 pandemic, as well as the degree of changes in financial performance for the first half of 2020. The analyses have shown that approximately 90% of the enterprises surveyed in Poland in the first half of 2020 experienced a negative impact from the COVID-19 pandemic, while approximately 70% took management actions to mitigate the negative impacts. In addition, taking into account changes in financial performance, construction companies appear to be in the best situation, as their net financial results increased by approximately 44% compared to the first half of 2019. Companies in the processing industry appear to have been worst hit, as their net financial results decreased by as much as 40% compared to the same period in 2019.

The necessity of functioning in a volatile environment increases the likelihood of economic entities to organise work in the form of projects. Projects are temporary, atypical, include limited budgets with costs, and implemented by an interdisciplinary team. Project management is connected with the need for specific information, including financial information, to use in the characteristic phases of the project life cycle, i.e. initiation (definition), planning, execution, and closure. The purpose of the article is examine the possibility of using information provided by planned cost accounting in project management. The article defines and proposes, inter alia: what information resulting from planned cost accounting is useful in project management; what conditions should be met to provide it, and an outline of the planned cost accounting model to implement in the enterprises performing projects. The following research methods were used in the article: literature analysis, inductive, and deductive inference. Based on the conducted research, it was proposed that properly adjusted planned cost accounting for the informational needs of project management may be a useful tool in supporting this process.

Streszczenie: W chwili obecnej gminy nie przywiązują należytej uwagi do wykorzystywania informacji o kosztach w zarządzaniu, a rachunek kosztów prowadzony przez ich jednostki budżetowe i zakłady budżetowe jest zorientowany przede wszystkim na generowanie informacji na potrzeby obligatoryjnej sprawozdawczości. W efekcie w gminach nie dąży się do doskonalenia systemów informacyjnych, w tym rachunkowości, które byłyby w stanie dostarczyć informacji przydatnych w zarządzaniu. W artykule dokonano analizy przydatności informacji dostarczanych przez wybrane rachunki kosztów, tj. sprawozdawczy rachunek kosztów, rachunek kosztów zmiennych, rachunek kosztów działań i rachunek kosztów ciągłego doskonalenia, które powinny być brane pod uwagę przy kształtowaniu rachunku kosztów w gminnych jednostkach budżetowych i zakładach budżetowych na potrzeby zarządzania, co mogłoby przyczynić się do lepszego wykorzystania środków publicznych.Słowa kluczowe: zarządzanie w gminie, rachunek kosztów w gminnych jednostkach budżetowych i zakładach budżetowych.Summary: Costs are a key category in the management. At present, municipals do not pay enough attention to using costs information in management, and the cost accounting in their budgetary units and budgetary establishments is oriented primarily on creating the information for the obligatory reporting. As a result, the municipalities do not strive to improve information systems, including accounting, which would be able to provide useful information in management. The paper analyzes the usefulness of the information provided by selected models of cost accounting for the management of the municipals and the factors that should be taken into account in shaping the cost accounting in their budgetary units and budgetary establishments. Adjusting the cost accounting in municipal's budgetary units and budgetary establishments to management needs could contribute to better use of public funds.