ÖZETDavranış bilimlerinde, herhangi bir özelliğin ölçülmesi söz konusu olduğunda iki temel yaklaşım öne çıkmaktadır. Bu yaklaşımlar, psikometrik ve izlenimci yaklaşımdır. Psikometrik yaklaşım, bilimsel yöntemlere dayanarak geçerliği ve güvenirliği yüksek ölçme araçlarının geliştirilmesine önem verir, aynı zamanda yol gösterir. Bu makalede, davranış bilimlerinde ölçek geliştirme süreci, karşılaşılabilecek sorunlar, izlenmesi gereken adımlar ve kullanılabilecek istatistiksel yöntemler ayrıntılı olarak ele alınmış, ölçek boyutlarını keşfetmek amacıyla başvurulan açıklayıcı faktör analizi (AFA) tekniğine yer verilmiştir. Makalenin, ölçek geliştirmek isteyen araştırmacılara yol göstereceği umulmaktadır. Anahtar kelimeler: Ölçme, ölçek geliştirme, açıklayıcı faktör analizi ABSTRACTIn the measurement of a trait in behavioral sciences two basic approaches stand out: Those are psychometric and impressionistic approaches. Psychometric approach places emphasis on development of measurement instruments based on scientific methods with high validity and reliability and is guiding at the same time. In this study, scale development process in behavioral sciences, problems encountered, steps to be taken and statistical methods to be used are discussed in detail and exploratory factor analysis (EFA) as a technique used in search of dimensions of a scale is mentioned. This study is anticipated to guide the researchers in scale development process.

Bu araştırmada, farklı oranlarda (%15 ve %25) ve yapılarda (TROK ve ROK) oluşturulan kayıp veriler yerine farklı yöntemlerle yaklaşık değer atanması sonucu elde edilen veri setlerinin tam veri setleriyle karşılaştırılarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, PISA'ya (2012) Türkiye'den katılan 15 yaş grubundaki 4848 öğrenci arasından matematik özyeterliği anketine katılan ve eksiksiz bir şekilde yanıtlayan 3129 öğrencinin puanlarından oluşan veri seti üzerinde yürütülmüştür. Söz konusu veri seti içerisinden farklı yapılar oluşturulacak şekilde farklı oranlarda veri silinerek eksik veri setleri oluşturulmuştur. Bu eksik veri setleri BM, BVA, ESE, MUA, MZMC ve RA olmak üzere altı farklı gelişmiş değer atama yöntemiyle tamamlanmıştır. Söz konusu yöntemlerle yapılan yaklaşık değer atamaları sonucu elde edilen ölçek puanları ile tam veri ölçek puanları arasındaki korelasyon değerlerinin yüksek olduğu görülmüştür. Benzer şekilde farklı yöntemlerle tamamlanmış veri setlerinden elde edilen ölçek puanları arasındaki korelasyon değerleri de yüksek bulunmuştur. Tam veri seti ile tamamlanmış veri setlerinden hesaplanan ölçek puanları arası farkların mutlak değer toplamları ve ortalamaları göz önünde bulundurulduğunda belirlenen koşullar altında en iyi çalışan yaklaşık değer atama yöntemlerinin MZMC ve BM olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

ÖzBu araştırmada, aynı evrenden tesadüfi olarak seçilen örneklemlerden elde edilen Maddeler için Sınırlandırılmış Gri İlişki Derecelerinin (MİSGİD) tutarlılığının ve Madde Uyarı İndeksleri (MUİ) aracılığı ile gerçekleştirilen madde sınıflandırmaları arasındaki uyumun incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 20 madde ve bu maddelere dayalı 1000 adet yanıt örüntüsü simülasyon yoluyla elde edilmiş, yanıt örüntüleri içerisinden seçkisiz olarak seçilen ve 30 yanıt örüntüsü içeren 10 farklı veri seti (örneklem) oluşturulmuştur. Örneklemlerin her birinden elde edilen MİSGİD değerlerinin farklı örneklemler arası tutarlılığının belirlenebilmesi amacıyla Spearman Sıra Farkları Korelasyon Katsayıları hesaplanmış ve buna ek olarak değer ortalamaları arasındaki farkın anlamlılığı Kruskal Wallis-H Testi ile incelenmiştir. Ayrıca örneklemlerden elde edilen MUİ ile yapılan sınıflandırmaların ne oranda uyum gösterdiği yüzde oranlar yardımıyla incelenmiştir. Elde edilen bulgular, Sato Test Kuramında maddelerin kalitesinin belirlenebilmesi için üretilen MİSGİD parametrelerinin ve MUİ parametresine dayalı yapılan sınıflandırmaların tutarlı sonuçlar verdiğini göstermiştir.

No abstract