Bu çalışmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında söz varlığı öğretimine yönelik kullanılan yöntem ve teknikleri incelemektir. Araştırmanın veri setini 2021-2022 eğitim-öğretim yılından itibaren kullanılmak üzere yayımlanan ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Nitel bir araştırma olarak veriler doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Çalışmaya dâhil edilen ders kitapları, araştırmacılar tarafından geliştirilen "Söz Varlığı Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikleri Değerlendirme Formu" ile incelenmiştir. Verilerin analizinde ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarında söz varlığını öğretmeye yönelik belirlenen bütün yöntem ve tekniklerin toplam kullanılma sayısının 473 olduğu görülmüştür. İncelenen ders kitaplarında birbirinden farklı 16 yöntem ve teknik kullanıldığı; tüm sınıf düzeylerinde okutulan ders kitaplarında bu yöntem ve teknik seçimlerinin birbirine çok yakın olduğu tespit edilmiştir. Türkçe ders kitaplarının bu yönüyle öğretmenlere ve öğrencilere çeşitlilik sunmadığı söylenebilir. Ayrıca bütün sınıf seviyelerinde söz varlığına ait etkinliklerde alıcı söz varlığını geliştiren yöntem ve tekniklerin üretici söz varlığını geliştiren yöntem ve tekniklerden daha fazla kullanıldığı görülmüştür. Söz varlığı öğretimini içeren etkinliklerde kullanılan yöntem ve tekniklerin nitelikleri ve çeşitliliğini gözden geçiren çalışmaların belirli aralıklarla yapılmasının bu alanda çalışma yapacak araştırmacılara, ders kitabı yazarlarına ve yayınevlerine alandaki gelişmeler hakkında bilgi vermesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Anahtar kelimeler: Türkçe ders kitapları, yöntem ve teknik, alıcı söz varlığı, üretici söz varlığı.

Bu çalışmada Türkçe Dersi Öğretim Programında yer alan on kök değere dayanarak animasyon filmlerinde geçen değerlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Türk yapımı animasyon filmleri içerdikleri değerler bakımından incelenmiştir. Araştırmanın veri setini 2015-2020 arasında gösterime giren yedi animasyon filmi oluşturmaktadır. Araştırma, nitel bir araştırma olup veriler doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Çalışma kapsamındaki filmler, araştırmacı tarafından geliştirilen “Animasyon Filmlerinde Yer Alan Değerleri İnceleme Formu” ile incelenmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizi ve yorumlanmasında, nitel araştırmada veri analizi yöntemlerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, incelenen animasyon filmlerinde toplam 308 değer tespit edilmiştir. Bu filmlerde, yardımseverlik, dostluk, sevgi, saygı değerlerinin filmlere göre dağılımları ve işlenme sıklığı diğer kök değerlere göre yüksek iken, öz denetim ve vatanseverlik değerlerinin oldukça düşük olduğu tespit edilmiştir.

Bu araştırmanın amacı; animasyon filmlerinde geçen bilgi türlerinin ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin bilgi türlerini öğrenme becerilerine etkisini incelemektir. Bu doğrultuda 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Gaziantep’in Oğuzeli ilçesine bağlı bir köyde, düşük sosyo-ekonomik düzeyde olan, çalışmaya gönüllü katılmayı kabul eden ve tam gün eğitim veren bir devlet ortaokulunun 6. sınıfında öğrenim gören 70 öğrenciyle yapılan araştırma karma yöntem yaklaşımlarından iç içe gömülü desene göre modellenmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin 24’ü animasyon filmlerinin izletildiği deney grubunda, 23’ü çocuk filmlerinin izletildiği plasebo grubunda, 23’ü ise Türkçe derslerinin müdahalesiz işlendiği kontrol grubunda bulunmaktadır. Bu araştırmada deneysel müdahale sürecine öğrenci ve araştırmacı deneyimlerine ilişkin nitel veriler dâhil edilmiştir. Çalışmanın nicel boyutu ön test, son test, kalıcılık; deney, kontrol ve plasebo gruplu 3x3’lük yarı deneysel desene göre; nitel boyutu ise durum çalışmasına göre desenlemiştir. Araştırmanın nicel verileri, araştırmacı tarafından geliştirilen ve uzman görüşü alınarak geçerliği sınanmış Bilgi Türleri Ölçme Aracı ile nitel verileri ise Bilgi Cümlelerini Bilgi Türlerine Göre Değerlendirme Formu, Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu, Öğrenci ve Araştırmacı Günlüğü ile toplanmıştır. Deneysel işlem süreci ön test ve son testlerin uygulanmasıyla birlikte 12 hafta sürmüştür. Araştırmada deneysel işlemin bitimi ile son test uygulamasını takip eden 6. Haftada kalıcılık testi uygulanmış ve ölçümleri alınmıştır. Araştırma sonuçlara göre, animasyon filmi izleyen öğrencilerin ön test ve son test puanları arasında son test lehine anlamlı bir farklılık görülmüştür. Deney, kontrol ve plasebo gruplarının son testlerinde deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu tespit edilmiştir. İstatistiksel açıdan animasyon filmlerinin 6. sınıf öğrencilerinin bilgi türlerini öğrenmeleri konusunda anlamlı ve kalıcı bir etkisinin olduğu saptanmıştır. Ayrıca deney grubundaki öğrencilerden uygulama sırasında öğrenci günlükleri ve sonrasında da görüşmeler yoluyla toplanan verilerden animasyon filmlerinin bilgi türlerini eğlenceli ve kalıcı bir şekilde öğretebildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Bu çalışmanın amacı, 2009-2018 yılları arasında Türkiye’deki sinema salonlarında gösterime girmiş animasyon filmlerinde geçen bilgi türlerini incelemektir. Araştırmanın veri setini, 80-120 dakika uzunluğunda olan; çocuk yaş aralığı 5 yaş üstü ve genel izleyici kitlesine hitap eden; Internet Movie Database (IMDb) puanları 5 ve üzeri puan olan; Boxoffice gişe verilerine göre Türkiye’de en çok izlenme oranına sahip olan ve animasyon tekniğiyle hazırlanan 20 animasyon filmi oluşturmaktadır. Araştırma, nitel yaklaşımla ele alınmış ve veriler doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Çalışmaya dâhil edilen animasyon filmleri araştırmacılar tarafından ilgili alan yazın taranarak ve farklı alanlarda yapılan benzer çalışmaların veri toplama araçları incelenerek geliştirilen “Animasyon Filmlerinde Yer Alan Bilgi Cümlelerini Bilgi Türlerine Göre Değerlendirme Formu” ile incelenmiş, bu filmlerden elde edilen bilgiler, oluşturulan forma kaydedilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizinde ve yorumlanmasında, betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. İncelenen animasyon filmlerinin tamamında bilgi türlerine yer verildiği, araştırma sonucunda görülmüştür. Bu filmler, bilgi türü dağılımına göre incelendiğinde filmlerde en çok gündelik bilgi, bilimsel bilgi ve teknik bilginin, en az ise sanatsal, felsefi ve dini bilginin yer verildiği tespit edilmiştir.

The aim of this study is to examine the effects of a social studies course supported by stories on the critical and empathetic thinking skills of 4th grade students. The study was conducted according to the intervention design, a method used in mixed method research. The 10-week study was carried out in two public schools in Gaziantep in the 2018-2019 academic year. The Critical Thinking Achievement Test developed by Eğmir and Ocak (2016) and the Empathy Scale for Children developed by Bryant and adapted to Turkish by Yılmaz-Yüksel (2004) were used to collect quantitative data. Semi-structured interview forms, semi-structured observation forms and a research diary were used to collect qualitative data The qualitative data was analyzed by content analysis and descriptive analysis. Quantitative data were analyzed by Shapiro-Wilks test, T-test for unrelated measurements, T-test for related measurements, and Wilcoxon Signed Rank Test. In addition, the effect size of the experimental intervention was calculated using eta squared (n 2) for parametric tests and Pearson's Correlation Coefficient (r) for non-parametric tests. The significance level was taken as .05 for statistical analysis. The results of the study show that using stories in the social studies course made a significant difference to the development of students' critical and empathetic thinking skills in the experimental group and that the experimental intervention has a high effect size. In addition, the students' opinions suggest that cognitive and affective features, language skills and content such as empathy, interpretation, deduction, fast and meaningful reading, analyzing, knowledge acquisition, inferring, effective responding and listening can be developed by enriching the social studies courses with stories.