İmam Müslim’in el-Câmiʿu’s-Sahîh’i başta olmak üzere muteber hadis kaynaklarında günahkâr Müslümanların cehennemden kurtuluşu için Yahudi ve Hıristiyanların fidye olarak sunulacağı, yine Müslümanların günahlarının Yahudi ve Hıristiyanlara yükleneceğine dair rivâyetlerin gerek kadim dönemde gerekse yakın dönemde Kur’ân, Sünnet ve akla aykırı olduğu gerekçesiyle zayıf ve mevzû olduğu yönünde görüşler serdedilmiştir. Buna karşı muhaddisler, Müslim hadislerinin sahîh olduğunu, hadislerin Kur’ân ve Sünnet’le çelişmediğini ispatlama sadedinde bir çaba içerisinde olmuşlardır. Bu çalışmada, fidâ hadisinin sened ve metin tenkitleri üzerinden yürütülen tartışmanın mukayeseli değerlendirmesi yapılmıştır.

Özet: "(Hastalıkta) bulaşıcılık yoktur" ibaresini içeren hadisler, erken dönemlerden itibaren akla aykırı bulunarak ya da "Hastalıklı olan sakın sıhhatlilerin yanına sokulmasın" ve "Cüzzamlıdan arslandan kaçar gibi kaçın" gibi hadis rivayetlerine ters düştüğü ifade edilerek tenkid edilen hadis rivayetlerindendir. İhtilafü'l-hadis edebiyatının önemli kaynaklarından Te'vilu Muhtelifu'lHadis'inde İbn Kuteybe, (ö.276/879) bu hadisleri açıklarken "bulaşıcılık" kavramını ikiye ayrı-rarak izah etmiş; veba gibi hastalıkları, kendi zatıyla bulaşıcı olanlar ve cüzzam gibi hastalıkla-rı da kokusu vb. bulaşıcı olup zatında bulaşıcılık bulunmayanlar şeklinde tasnif ederek bu itirazlara cevap vermiştir. Ancak hicri üçüncü asrın tıp âlimlerinden Ebubekir er-Râzî'nin (251-313/865-925), vebayı da cüzzamı da bulaşıcı hastalık olarak vasıflandırmış olması Hz. Peygamber'in bu beyanının nasıl anlaşılabileceği hususunda bizi araştırma yapmaya sevketmektedir. Bununla birlikte; İbn Kuteybe'nin ilgili hadislerdeki bulaşıcılık kavramının hastalığın sirayeti yerine uğursuzluğun sirayeti anlamına geldiğine işareti de "(Sirayet) bulaşıcılık" ‫ىََ…(‬ ‫وَ‬ ‫دْ‬ ‫)عَ‬ ifadesindeki muradı anlama çabamızı daha da derinleştirmemizi gerektirmektedir. Çalışma-mızda öncelikle, Kütüb-i Sitte kaynaklarında "(Hastalıkta) bulaşıcılık yoktur" ‫ىََ…(‬ ‫وَ‬ ‫دْ‬ ‫َعَ‬ َ ‫)َل‬ beyanıyla nakledilen hadislerin her bir tarîkinin isnad tahlili gerçekleştirilecek ardından da metin tahlili yöntemiyle bu beyanı ile Resulullah (s) 'ın muradının ne olduğu tartışılacaktır. Anahtar kelimeler: Bulaşıcılık, hastalık, uğur, uğursuzluk, muhtelifü'l-hadisThe Isnad and Matn Analysis of "There is no contagion…" Hadith Narration Abstract: Hadiths which mentions that "there is no contagion" has been criticised because of its externally contradictory content in the face of reason and also other hadith narrations. Ibn Qutayba (d.276/879), in his monumental work on "mukhtalifu'l-hadith" which is Ta'wilu Mukhtalifi'l-Hadith, clarified the meaning of this hadith by dividing diseases into two: Communicable diseases like plague and non-communicable diseases like leprosayı: However, Abu Bakr ar- who is a prominent medical scholar of third century AH, accepts both plague and leprosy as a communicable disease. These different approachs to the contagion affects the perception on "there is no contagion" (…َ َ ‫ىَ‬ ‫وَ‬ ‫دْ‬ ‫َعَ‬ َ ‫)َل‬ narrations and directs us to focus on these narrattions. In our study first of all, the isnad of each hadith variant which is narrated within the al-Kutub al-Sittah will be examined, then secondly the meanings of these narrations will be clarifed by performing text analysis. At the end of the study, the results which is obtained during the study will be presented.

a conference entitled "The Qurʾān: Text, Interpretation and Translation", during which a total of 35 papers were presented in English over eleven sessions. This series, which has been running biennially since 1999, aims to bring together academics from a number of Qurʾān-related disciplines and provide an ongoing forum to investigate the ways in which we read, understand, interpret, debate and represent Qurʾanic discourse.Following an opening address by Professor Muhammad Abdel Haleem (Director of the Centre of Islamic Studies at SOAS), who welcomed the speakers and audience, the first panel of the conference, "Structure & Composition", opened, chaired by Mustansir Mir (Youngstown State University, Ohio-USA). Papers presented in this panel included Michel Cuypers's (Institut Dominicain d'Etudes Orientales, Egypt) "Semitic Rhetoric as a Key to the Question of Naẓm of the Qurʾanic Text", which examined the composition of the Qurʾanic text and discussed the rules of semitic rhetoric, which has been rediscovered in the field of biblical studies, and applied these rules to the Qurʾanic text. The paper was followed by Ayman al-Desouky's (S O A S , U n i v e r s i t y o f L o n d o n , U K ) "Naẓm, Iʿjāz, Discontinuous Kerygma: Approaching Qurʾanic Voice on the Other Side of the Poetic", in which he proposes a new approach to the discussion of naẓm and iʿjāz that emphasizes the force of sacred language at the levels of syntax and metaphoric operations. The panel concluded with Thomas Hoffmann's (Aarhus University, Denmark) "From the Chaotic to the Chaordic: Rethinking Chaos and Qurʾān", in which Hoffman discussed the crucial relevance of chaos in the Qurʾān. At the end of his presentation, he devised the portmanteau word "chaordic" (chaos+order) to call attention to this issue. After a short break, a lunchtime presentation, "Documenting the Textual History of the Qurʾān: The Approach of the Corpus Coranicum Project", was given by Michael Marx, Hadiya Gurtmann and Jens Sauer (Brandenburg Academy of Sciences, Germany). It discussed the approach of the 'Corpus Coranicum' Project, which follows the German scholar

GirişMuhakkak ki hamd Allah içindir, ona hamd eder, ondan yardım diler ve bağışlanmamızı isteriz. Nefislerimizin şerrinden ve kötü amellerimizden Allah'a sığınırız. Allah'ın hidayet ettiğini kimse saptıramaz onun saptırdığını da kimse hidayete erdiremez. Tek olan ve hiç bir ortağı bulunmayan Allah'tan başka ilah olmadığına, Hz. Muhammed'in de Allah'ın kulu ve elçisi olduğuna şahitlik ederim.Hadis ilminde ihtisas yapan muasır araştırmacıların bildiği gibi "hadis metninin tenkidi" konusu, oryantalistler ve diğer bazı araştırmacılar tarafından çokça tartışıldığı için çağımızda büyük bir öneme kavuşmuştur. Bu husus bazı araştırmacıları konu ile ilgili özel araştırmalar yapmaya sevk etmiştir. Fakat hali hazırda bu konu üzerinde daha derin araştırmalara ihtiyaç bulunmaktadır.Bu araştırmanın önemi, ravilerin tenkidi ve onlar hakkında hüküm vermede kullandıkları en önemli dayanak noktası olması açısından cerh ve ta'dil âlimlerinin metin tenkidi hususunda sergiledikleri gayreti ortaya çıkarmayı hedeflemesidir. Hadiste metin tenkidi konusunda çalışan bazı araştırmacılar bu alanda yapılan çalışmalardan gafil kalmışlardır. Hatta bazıları rical ve ilel kitaplarında metin tenkidinin bulunmadığını açıkça belirtmişlerdir. Ne var ki bu görüşü kabul etmek mümkün olmadığından bu alanda araştırma yapmak önem kazanmıştır. Umulur ki, cerh ve ta'dil âlimlerinin hadis metinlerini anlama noktasındaki çabalarının ve onlara göre hadisin tenkidini gerektiren sebeplerin ve sınırların bilinmesi, hadis kaynaklarının değerlendirilmesi konusunda çalışan çağdaş hadis araştırmacılarının eleştirel çalışmalarında, bu ölçü, metot ve araçlardan yararlanmalarını temin edecek ilmi bir atmosferin oluşmasına katkı sağlayacaktır.Bu araştırma metin tenkidinin, hadis ravileri hakkında verilen hükümle ilişkisini açıklamayı amaçlamaktadır. Yani bu araştırma metin tenkidinin bütün konularını içermemektedir. Bununla metin tenkidi ile ilgili mütekaddimûn veya müteahhirûn olsun fakîhlerin yahut muhaddislerin  Prof. Dr., Melik Suud Üniversitesi, Hadis ve İslam Araştırmaları Bölümü, Riyad.

There are important personalities and monuments in every branches of Islamic sciences which vitalize these areas and play important roles in the development of these sciences. One of these characters who has great impact on the development of Hadith Methodology is, an Andalusian scholar, Qadî ʿIyad and his masterpiece al-ʿIlma. This masterwork has great magnitude in terms of its role as a bearer of the scholarly tradition of his predecessors and as a source of later works. In this article we have focused on al-ʿIlma in the context of its place in the history and literature of the hadith methodology. Firstly, the importance of this book unearthed, secondly the purpose of its copyright and its content have been discussed. Thirdly the methodology of Qadî ʿIyad's hadith usage in his book and its relationship with the previous * Yrd. Doç. Dr., Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Hadis ABD.[skesgin@omu.edu.tr].