No abstract

Background Nutrition has significant importance in the course of growth and development in early childhood. Selective and fussy eating is prevalent among children with autism spectrum disorder and can have a profound impact on parents' mealtime actions. Aims The study aimed to investigate the relationship between parental mealtime actions and the eating behaviours of children aged 3–5 years with typical development (TD) and autism spectrum disorder (ASD). Methods A total of 180 parents of children between 3 and 5 years in Ankara participated in the study; 90 were parents of children with TD, and 90 were parents of children with ASD. We measured the variables using the Brief Assessment of Mealtime Behaviour in Children (BAMBIC), Children's Eating Behaviour Questionnaire (CEBQ), and Parent Mealtime Action Scale (PMAS). Results The results revealed that food refusal, disruptive behaviours, and limited variety in TD children were related to parental actions, such as the use of rewards. We also found a negative correlation between enjoyment of food and the use of rewards. Children with ASD displayed differences concerning food refusal, and their parents were found to prepare more special meals for them compared with children with TD. Conclusion Despite differences, the eating behaviours of children with TD and ASD show similarities in some cases. If a child has a low interest in eating, then their parents tend to be more insistent, use more rewards, and offer special meals. On the contrary, a child's high interest in eating harms such parental behaviours. Because an acknowledgement that a relationship exists between the eating behaviours of children and parental actions would make intervening to shape parental attitudes easier, it is recommended that future studies should be carried out to respond to the eating problems of children by working with parents.

Çalışmada, 2016-2021 yılları arasında yapılan çocukların yeme davranışları üzerinde ebeveynlerin etkisini inceleyen lisansüstü çalışmaların çeşitli değişkenler açısından incelenmesini amaçlanmaktadır. YÖK Ulusal Tez Merkezi aracılığıyla çalışmalar üniversite, tez türü, enstitü/fakülte/araştırma merkezi, anabilim dalı, yıl, yöntem/desen, gelişimsel dönem ve genel eğilim değişkenleri açısından incelenmiştir. Tezlere ulaşabilmek için “Yeme ve ebeveyn”, “Yeme ve aile”, “beslenme ve ebeveyn” ile “beslenme ve aile” kelimeleri kullanılarak arama yapılmıştır. Ulaşılan çalışmalardan çocuk merkezli olmayanlar, ebeveyn yaklaşımlarını ele almayanlar araştırma kapsamından çıkarılmıştır. Bu kapsamda 27 yüksek lisans, 7 uzmanlık ve 4 doktora olmak üzere toplam 38 lisansüstü çalışma incelenmiştir. Dokümantasyon incelemesi tekniği kullanılarak gerçekleştirilen araştırma sonucunda ebeveynlerin yaklaşımlarının çocukların yeme davranışları üzerindeki etkisini ele alan lisansüstü çalışmaların en çok Hacettepe Üniversitesinde ve sıklıkla Sağlık Bilimleri ve Sosyal Bilimler enstitülerinde tamamlandığı görülmüştür. Çalışmaların büyük çoğunluğunun tarama deseninde olduğu ancak deneysel çalışmaların da yapıldığı görülmüştür. Yapılan çalışmaların çoğunluğunun erken çocukluk ya da ergenlik dönemindeki çocuklar ile yapıldığı, bununla beraber ebeveynlerin yaklaşımları açısından genel eğilimlere bakıldığında; riskli gruplarda yer alan çocukların (Mevsimlik tarım işçisi, mülteci ve boşanmış ailelerin çocukları), özel gereksinimli çocukların (otizm, dehb vd.) beslenmelerine ve yeme davranışlarına yönelik olarak gerçekleştiği görülmektedir. Bunun yanı sıra aile beslenme tutum/davranışlarının çocuğun beslenmesine, yeme davranışlarına ya da obezite durumuna etkisi ve aile beslenme eğitiminin çocuğun beslenmesine yönelik eğilimlerin olduğu belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda ebeveynlerin beslenme yaklaşımları ile çocukların yeme davranışları arasında ilişki olduğu görülmüştür. Çocukların beslenme ve yeme davranışlarında çocuğun birincil yakın çevresini oluşturan ebeveynlerinin etkisini inceleyen ve bu doğrultuda müdahale programı gerçekleştirecek daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğu görülmektedir.

Montessori yaklaşımı son yıllarda daha da yaygınlaşan ve * In this article, the principles of scientific research and publication ethics were followed. / Bu makalede bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyulmuştur.

Covid-19 pandemisi nedeniyle yaşanan izolasyon sürecinde ebeveynler çocuklarıyla evde daha önce hiç deneyimlemedikleri bağlamlar içerisinde kalmak durumunda olmuşlardır. Ebeveynlerin evde yaşadıkları deneyimlerin belirlenmesi oldukça önemli görülmektedir. Bu kapsamda mevcut çalışma, ebeveynlerin bu süreçte çocukları ile evde yaşadıkları deneyimleri ve ebeveynlerin sahip oldukları desteklerin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Çalışma grubunu, 2-18 yaş arası çocuğu olan 30 ebeveyn oluşturmaktadır. Ebeveynlerden kapalı ve açık uçlu sorulardan oluşan bir görüşme formu aracılığıyla veriler toplanmıştır. İçerik analizi yöntemi kullanılarak elde edilen veriler, MAXQDA-2020 programında analiz edilmiştir. Ebeveynlerin çocukları ile yaşadıkları deneyimlere göre elde edilen verilere bakıldığında; ebeveynlerin en fazla çocuklarıyla oyun oynamaktan keyif aldıkları, daha sonra çocuklarıyla birlikte ev işleri yaptıkları görülmektedir. Ebeveynlere pandemi sürecinde çocuklarıyla yapmaya başladıkları yeni bir durum sorulduğunda ise en fazla ebeveynlerin çocuklarıyla ev işlerini yapmaya başladıkları görülmektedir. Ebeveynlere pandemi sürecinde çocuklarıyla en zorlandıkları durumların ne olduğu sorulduğunda ise çocuğa kural ve sınır koymayla ilgili güçlükler, çocuğun sosyalleşememesi ve çocuğun sıkılması olduğu belirlenmiştir. Ebeveynlere çocuklarının pandemiyle ilgili duyguları sorulduğunda ise çocuklarda en fazla üzülme ve korkma duygularının olduğu görülmektedir. Ebeveynlerin hayatlarında sahip olduğu sosyal destekler sorulduğunda ise çoğunluğunun çocukları ve kendileriyle ilgili konularda sosyal desteklerinin olduğu ve bu desteklerine pandemi sürecinde de ulaşabildikleri belirlenmiştir. Pandemi sürecinde birçok ebeveyn çocuklarıyla ilgili yeni durumları keşfederken bazen evde zaman geçiriyor olmaya yönelik güçlük yaşadıkları bilinmektedir. Bu bağlamda ebeveynlerin sahip oldukları sosyal desteklerinin varlığının oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.Covid-19, pandemi, ebeveyn, sosyal destek.