No abstract

Przedmiotem artykułu jest romska pamięć niedyskursywna, czyli niewyrażana w mowie czy w piśmie obecność przeszłości w praktykach, relacjach, strukturach społecznych i hierarchiach kulturowych. Ta forma pamięci odgrywa szczególnie istotną rolę w wypadku Romów, a więc sieci zbiorowości, które w przeszłości miały utrudniony dostęp do środków wytwarzania pamięci zbiorowej. Autor nawiązuje do teorii systemów i antropologii symbolicznej Mary Douglas, by pokazać, w jaki sposób lęki spowodowane przez traumatyczne wydarzenia historyczne, związane z naruszeniem zewnętrznej granicy społeczności romskiej, są w niedyskursywny sposób kodowane w jej strukturze społecznej i kulturze. W konsekwencji autor stawia tezę, że niemożność kontroli granicy zewnętrznej (na przykład skutecznej obrony przed prześladowaniami) prowadzi do kompensacyjnej kontroli granic wewnątrzgrupowych (na przykład wzmocnienia patriarchalnej relacji między kobietami a mężczyznami). Tezę tę potwierdza odmienny status kobiet w skądinąd kulturowo podobnych grupach polskich Romów Karpackich i Romów słowackich, który badacz wyjaśnia odmiennymi dla obu grup doświadczeniami II wojny światowej i związanymi z tym różnymi formami pamięci niedyskursywnej.

It is significant that, at a time in which violent nationalisms are re-entering the European political stage, one of the basic aims of Romani elites in the area of human rights is to be recognized as a nation, a fact marked symbolically by the attention being paid to national emblems. Of course, other issues (equal civil rights, minority rights, political representation or community development) are also among the objectives of Roma organizations (PER Report, 1992, p. 7). However, in the case of these latter issues, the question can be asked, to whom are these basic human rights to be granted? In other words, Romani elites seem to realize that the most important right for which they should strive is the right to have a commonly accepted and externally recognized self-definition as a group which should be granted consequent rights. In the present circumstances, especially in Eastern Europe, there is little doubt that the elected self-identification by the Romani people will be a national one, since this is perceived as stronger and more respectable than other identity-constructs such as ethnic minority.

No abstract