No abstract

No abstract

No abstract

From the 1950s onwards, there has been a sharp increase in the number of students studying at higher education institutions both at European and global level. By 2000 in the developed countries of the West such as Sweden, Canada and the USA, 85%-90% of the population aged between 18 and 24 studied in post-secondary educational institution. This development could be attributed on the one hand to the role of the Welfare State and in particular the provision of free education and on the other, to the broader transformation of the global economy and the consequent emergence of demand for employees, white collars workers rather than blue collar ones. Greece has also exhibited a growth in the demand for higher education especially after the 1970s. During that period the expansion in the number of University and Technological Institutions was accompanied by a considerable increased tendency for students to study abroad in Europe and the USA. Indicatively, until recently Greece maintained the largest ratio of students over population studying abroad internationally. The causes are more of social rather than economical origin. The purpose of this paper is to investigate the factors that determine the phenomenon of increased demand for further studies in Greece. Furthermore there is an attempt to evaluate public as well as private expenditure as these emanate from the National Accounts and also household surveys. Moreover there will be an attempt to evaluate if the theory of Human Capital, regarding the return of investment, constitutes a critical factor to the decision for education. The data on which this paper is based originate from public sources (National Statistical Service) and also from empirical surveys conducted by the authors.

Η προκειμένη διδακτορική διατριβή συντίθεται από επτά κεφάλαια. Στο Πρώτο παρατίθενται σε αδρές γραμμές τα εκπαιδευτικά συστήματα της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Αγγλίας προς τα οποία η χώρα κατά τον 19ο , 20ο και 21ο αιώνα προσπάθησε να προσεγγίσει. Στο Δεύτερο πραγματοποιείται επισκόπηση της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας, ιδιαίτερα εκείνης που στρέφεται στην απόφαση για εκπαίδευση ως επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Ακολούθως αποτυπώνεται μια εφαρμογή της θεωρίας του ανθρώπινου κεφαλαίου στην Ελλάδα με την θεσμοθέτηση το 2011 του ενιαίου μισθολογίου. Υπό αυτήν την έννοια διενεργείται μια πρώτη προσπάθεια εκτίμησης της οικονομικής αποτελεσματικότητας των σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σχέση με την δευτεροβάθμια και την υποχρεωτική. Το κεφάλαιο αυτό συμπληρώνεται με μια grosso modo ανάπτυξη της εξέλιξης του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Ιδιαίτερα μνεία γίνεται για τις εξελίξεις των ετών 2010-2014, όταν η χώρα εισήλθε στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Οι συνέπειες ιδιαίτερα στην χρηματοδότηση υπήρξαν ουσιώδεις. Το 2008 ο Τεχνολογικός τομέας (τα ΤΕΙ) χρηματοδοτούνταν με 188 εκατ. ευρώ έναντι 61 εκατ. το 2014. Η κάμψη του Πανεπιστημιακού τομέα ήταν ελαφρώς μικρότερη (από 339 εκατ. κάμφθηκε στα 179). Τα αποτελέσματα είναι οι δαπάνες της Ελλάδος ήδη από το 2011 να είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη των 27. Περαιτέρω η κατακρήμνιση της οικονομίας είχε ως συνέπεια η Ελλάδα να είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο Τρίτο κεφάλαιο αποτυπώνεται το ψηφιδωτό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από το 1974 μέχρι το 2014. Ειδικότερα καταγράφονται οι φοιτητές και οι πτυχιούχοι κατά ίδρυμα (Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ) κατά Σχολές Πανεπιστημίων και Σχολές ΤΕΙ. Αναλύονται οι τάσεις και αναδύεται ανάμεσα στα άλλα και η περιφερειακή διάσταση του εκπαιδευτικού συστήματος. Στο κεφάλαιο Τέταρτο παρουσιάζεται η έρευνα πεδίου. Μέσω της σύνταξης ερωτηματολογίου προσεγγίζονται οι συνολικές δαπάνες των φοιτητών που διαμένουν εκτός του τόπου κατοικίας τους. Αναλύεται το κόστος φοίτησης κατά φύλο, ομάδες και ηλικία. Ταυτόχρονα, προσεγγίζεται η άποψη των φοιτητών για το βαθμό συμβολής της λειτουργίας των σχολών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των περιοχών φοίτησης. Το κεφάλαιο Πέμπτο αποτυπώνει τις δαπάνες εκπαίδευσης επί τη βάση των οικογενειακών προϋπολογισμών στο διάστημα 1981/82 – 2014. Προκύπτει ότι από το 1981/82 που αυτές ανέρχονταν στο 1,4% το 2011 – 2014 επανήλθαν στο 3,5%. Στο κεφάλαιο Έκτο παρουσιάζονται οι περιφερειακοί πίνακες Εισροών – Εκροών στα έτη 1995, 1998, 2000, 2007 και 2010 των περιοχών Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδος, Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου. Επί τη βάσει των πινάκων εκτιμώνται οι οριζόντιες και κάθετες διασυνδέσεις της εκπαίδευσης με τους λοιπούς κλάδους της οικονομίας. Φαίνεται ότι σε περιοχές όπως της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας η εκπαίδευση και δη η ανώτατη συνεισφέρει αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξη. Τέλος στο κεφάλαιο Επτά συνεχίζονται τα ευρήματα τόσο της πρωτογενούς έρευνας (μικροπροσέγγιση) όσο και τα δεδομένα που προέκυψαν από την μακροπροσέγγιση (πίνακες εισροών εκροών). Το πλούσιο Παράρτημα απεικονίζει τα δεδομένα της κατανομής των φοιτητών και πτυχιούχων ανά εκπαιδευτικό Ίδρυμα και Σχολή, τα ερωτηματολόγια όπως και την παρουσίαση των ευρημάτων της έρευνας μέσω γραφημάτων. Τελική αξιολόγηση της διατριβής Α. Μεθοδολογία – βιβλιογραφική επισκόπησηΣτην προκείμενη διατριβή πραγματοποιείται επισκόπηση της σύγχρονης βιβλιογραφίας πάνω στο αντικείμενο και δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη θεωρία του ανθρωπίνου κεφαλαίου που κυριαρχεί τα τελευταία 50 έτη. Η προσπάθεια εξαγωγής βάσιμων συμπερασμάτων επιτυγχάνεται μέσω της σύγκλισης τόσο της μίκρο προσέγγισης, δηλαδή της ανίχνευσης και καταγραφής των δαπανών των φοιτητών σε Τριτοβάθμια Ιδρύματα εκτός του τόπου κατοικίας τους, όσο και της μάκρο προσέγγισης, δηλαδή των ωφελειών που προκύπτουν στις περιφέρειες στις οποίες λειτουργούν Τριτοβάθμια Ιδρύματα. Το τελευταίο πραγματοποιείται μέσω της εκτίμησης των περιφερειακών εισροών – εκροών στο διάστημα της δεκαπενταετίας 1995 – 2010. Προκύπτει ότι σε ορισμένες περιφέρειες η συμβολή της λειτουργίας των Ανώτατων Ιδρυμάτων είναι εντυπωσιακή. Η πρωτοτυπία της διατριβήςΗ συνεισφορά της διατριβής είναι η εκτίμηση του οφέλους από τη λειτουργία των ιδρυμάτων στην Περιφέρεια, κάτι που λείπει από την ελληνική βιβλιογραφία και είναι σπάνιο στην διεθνή. Συνήθως οι περισσότερες προσεγγίσεις εξαντλούνται στην προσέγγιση των φοιτητικών δαπανών μέσω της μικροπροσέγγισης. Η εκτίμηση των περιφερειακών Πινάκων είναι κάτι το σπάνιο στην ελληνική βιβλιογραφία όχι μόνο στον κλάδο της εκπαίδευσης αλλά και στους άλλους κλάδους.