Coronary artery anomalies and variants are relatively uncommon congenital disorders of the coronary artery anatomy and constitute the second most common cause of sudden cardiac death in young competitive athletes. The rapid advancement of imaging techniques, including computed tomography, magnetic resonance imaging, intravascular ultrasound and optical coherence tomography, have provided us with a wealth of new information on the subject. Anomalous origin of a coronary artery from the contralateral sinus is the anomaly most frequently associated with sudden cardiac death, in particular if the anomalous coronary artery has a course between the aorta and the pulmonary artery. However, other coronary anomalies, like anomalous origin of the left coronary artery from the pulmonary artery, atresia of the left main stem and coronary fistulae, have also been implicated in cases of sudden cardiac death. Patients are usually asymptomatic, and in most of the cases, coronary anomalies are discovered incidentally during coronary angiography or on autopsy following sudden cardiac death. However, in some cases, symptoms like angina, syncope, heart failure and myocardial infarction may occur. The aims of this article are to present a brief overview of the diverse coronary variants and anomalies, focusing especially on anatomical features, clinical manifestations, risk of sudden cardiac death and pathophysiologic mechanism of symptoms, as well as to provide valuable information regarding diagnostic workup, follow-up, therapeutic choices and timing of surgical treatment.

We are reporting a case of a 80-year-old lady with effort angina who underwent coronary angiography through the right radial artery, using a dedicated radial multipurpose 5 French Optitorque Tiger catheter. The catheter was advanced into the left ventricle and a left ventriculogram was obtained, while the catheter appeared optimally placed at the centre of the ventricle and the pressure waveform was normal. A large posterior interventricular vein draining into the right atrium was opacified, presumably because the catheter’s end hole inadvertently cannulated an endocardial opening of a small thebesian vein, with subsequent retrograde filling of the epicardial vein. Our case suggests that caution is needed when a dedicated radial catheter with both an end-hole and a side hole is used for a ventriculogram, as a normal left ventricular pressure waveform does not exclude malposition of the end-hole against the ventricular wall.

Εισαγωγή Η στένωση της αορτικής βαλβίδας είναι χρόνια τοπική φλεγμονώδης διεργασία η οποία επάγει την παραγωγή πλήθους φλεγμονωδών και άλλων πεπτιδίων τα οποία συμμετέχουν στην ίνωση, την ασβέστωση των πτυχών της βαλβίδας και πιθανώς παρεμβαίνουν στους μηχανισμούς της δομικής και λειτουργικής αναδιαμόρφωσης της αριστερής κοιλίας πριν αλλά και μετά τη χειρουργική θεραπεία ασθενών με σοβαρή στένωση της αορτικής βαλβίδας.Ο σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση της διαχρονικής μεταβολής δεικτών φλεγμονής στο περιφερικό αίμα, όπως είναι η hsCRP, ο TNFa και η MCP1, η σχέση των παραγόντων φλεγμονής με τα ιστολογικά χαρακτηριστικά των πτυχών της βαλβίδας και τις μορφολογικές και λειτουργικές διαταραχές της αριστερής κοιλίας πριν και μετά χη χειρουργική θεραπεία ασθενών με σοβαρή στένωση της αορτικής βαλβίδας.Μέθοδος Μελετήθηκαν 52 ασθενείς, μέσης ηλικίας 65±11 με κλινικά και αιμοδυνα- μικά κριτήρια σοβαρής στένωσης της αορτικής βαλβίδας. Από αυτούς οι 32 ήταν άν- δρες, μέσης ηλικίας 65± ΙΙέτη και οι υπόλοιποι 20 γυναίκες, μέσης ηλικίας 68.9±9 έτη. Η επιφάνεια και ο δείκτης μάζας σώματος δεν διέφεραν μεταξύ ανδρών και γμναικών. Από τη μελέτη αποκλείσθηκαν ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, άλλη βαλβιδική πάθηση ή ανεπάρκεια της αορτικής βαλβίδας >1 + . Σε όλους τους ασθενείς έγινε πριν από χην εγχείρηση πλήρης ηχωκαρδιογραφική εξέταση (M-mode, δύο-διαστάσεων, παλμικό ή συνεχές Doppler και ιστικό Doppler του μιτροειδικού δακτυλίου). Η ηχωκαρδιογρα- φική εξέταση επαναλήφθηκε στις ΙΟημέρες, στους 3 κα 6 μήνες μετά τη εγχείρηση. Αμέσως μετά από κάθε ηχωκαρδιογραφική εξέταση γινόταν λήψη φλεβικού αίματος. Μετά τη φυγοκέντρηση του αίματος ο ορός διατηρόταν σε ψυγείο υψηλής κατάψυξης γα τον προσδιορισμό της hsCRP,του TNFa και της MCP1 στο τέλος της μελέτης. Μετρήθηκαν: στο ηχωκαρδιογράφημα (M-mode, δύο-διατάσεων) η τελοδιαστολική διάμετρος (EDD), το πάχος του μεσοκοιλιακού διαφράγματος (IVS) και του οπισθίου τοιχώματος (PW) της αριστερής κοιλίας. Στο Doppler το ύψος του κύματος Ε και A της δια- μιτροειδικής διαστολικής ροής, ο χρόνος επιβράδυνσης του Ε, η μεγίστη συστολική διαβαλβιδική ταχύτητα ροής και η ταχύτητα ροής στο χώρο εξόδου της αριστερής κοιλίας. Στο ιστικό Doppler του μιτροειδικού δακτυλίου, το ύψος του κύματος Εα, Αα και του συστολικού κύματος Sa. Υπολογίσθηκαν η μεγίστη και μέση συστολική διαβαλβι- δική κλίση πίεση, η επιφάνεια του αορτικού στομίου, η μάζα, ο δείκτης της αριστερής κοιλίας, η κοιλοτική δυσκαμψία. Ο προσδιορισμός της hsCRP έγινε με νεφελομετρία και αντιδραστήρια Date Behring, του TNFa και της MCP 1 με ELISA και αντιδραστήρια της Biomedica.Αποτελέσματα Η EDD μειώθηκε από 4.70±0.69cm πριν, στα 4.65±0.74cm, 4.62±0.57cm και 4.43±0.65cm στις 10 ημέρες, στους 3 και 6 μήνες αντίστοιχα (ANOVA, ρ <0.001). To IVS μειώθηκε από 1.36±0.24cm πριν, στα 1.34±0.26cm, 1.22±0.24cm και 1.17±0.27cm στις 10 ημέρες, στους 3 και 6 μήνες αντίστοιχα (ANOVA, ρ 0.001).Το PW μειώθηκε από 1.28±0.23cm πριν, στα 1.26±0.22cm, 1.15±0.19cm και 1.07±0.27cm αντίστοιχα (ANOVA, ρ<0.001). Η Grad-P και Grad-M μειώθηκαν σημαντικά (ρ< 0.001 και ρ<0.001 αντίστοιχα ANOVA). Η LVS και Dec-E αυξήθηκαν μη στατιστικά σημαντικά στις 10 ημέρες και μειώθηκαν στους 3 και 6 μήνες μετά την εγχείρηση. Η μάζα της αριστερής κοιλίας μειώθηκε (ρ< 0.001) και EAS αυξήθηκε (ρ< 0.001). Η μεταβολή των ηχωκαρδιογραφικών παραμέτρων πριν και μετά την εγχείρηση είναι παρόμοια μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η άεΟΙΙΡαυξήθηκε στις 10 ημέρες από 6.36±6.56mg/dl στα 50.33±32.72mg/dl και μειώθηκε στους 3 και 6 μήνες στα 7.39±6.72mg/dl και 5.70±5.67mg/dl αντίστοιχα, μετά την εγχείρηση. Ο TNFa μειώθηκε από 231.2±144.4pg/ ml πριν, στα 135.4±43.3pg/ml, 137.0±28.2pg/ml και 46.8±9.7pg/ml στις 10 ημέρες, στους 3 και 6 μήνες αντίστοιχα. Η MCP1 μειώθηκε από 151.7±64.8pg/ml πριν , στα 125.5±15.0pg/ml, 53.3± 12.2pg/ml και 29.9±6.8pg/ml αντίστοιχα. Ανευρέθη καλή συ- σχέτιση μεταξύ TNFa και MCP1 (pcO.OOl). Η διαχρονική μεταβολή των τιμών της hsCRP, του TNFa και της MCP1 είναι παρόμοια μεταξύ ανδρών και γυναικών. Δεν ανευρέθη συσχέτιση μεταξύ των αρχικών τιμών των παραγόντων φλεγμονής και των ηχοκαρδιογραφικών παραμέτρων πριν από την εγχείρηση. Αντίθετα βρέθηκε καλή συσχέτιση μεταξύ: της hsCRP και Dec-E, Grad-P, Grad-M, μάζας της αριστερής κοιλίας, του TNFa και grad-P, Grad-M και ASA, της MCP1 και Grad-P, Grad-M, ASA και LVS. Η αποτιτάνωση, η φλεγμονώδης διήθηση, η νέο-αγγειογένεση, η οστική και χονδρική μετάπλαση αποτελούν συνήθη ιστολογικά χαρακτηριστικά των πτυχών σε σοβαρή ασβεστωμένη στένωση της αορτικής βαλβίδας.Συμπέρασμα. Ο βαθμός της υπερτροφίας, η μάζα, η συστολική και διαστολική λειτουργία της αριστερής κοιλίας, καθώς και ο ρυθμός υποστροφής της υπερτροφίας είναι παρόμοια μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η hsCRP είναι αυξημένη σημαντικά στις 10 ημέρες μετά την εγχείρηση. Η τιμή της hsCRP αν και αποκαθίσταται στα επίπεδα πριν από την εγχείρηση στους 3 μήνες και λίγο χαμηλότερα στους 6 μήνες, εντούτοις στο 13% των ασθενών παραμένει ακόμη υψηλή. Οι τιμές του TNFa εμφανίζουν προοδευτική μείωση με επαναφορά των φυσιολογικών τιμών στους 6 μήνες μετά την εγχείρηση. Ανάλογη προοδευτική μείωση με εκείνη του TNFa παρουσιάζει η τιμή τηςΜΟΡΙ. Στους 6 μήνες μετά την εγχείρηση στο 21% των ασθενών η τιμή του MCP1 παραμένει ακόμη υψηλή. Η διαχρονική μεταβολή των τιμών της hsCRP, του TNFa και της MCP1 είναι παρόμοια μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η φλεγμονώδης διήθηση, η νέο-αγγειογένεση και οστική μετάπλαση είναι συνήθη ιστολογικά χαρακτηριστικά των αορτικών πτυχών ασθενών με σοβαρή στένωση της αορτικής βαλβίδας.