ÖzYapıldıkları dönemin ekonomik, sosyal ve kültürel özelliklerini yansıtan geçmişten günümüze kadar ulaşan yapılara yığma yapılar denir. Bu yapılar doğal afetler, doğa olayları, zeminden kaynaklı problemler ve insan etkileri gibi sebeplerden dolayı hasara uğramaktadır. Hasara uğrayan bazı yığma yapılar yıkılıp yeniden yapılırken, bazıları ise onarım ve güçlendirme gibi restorasyon çalışmaları ile ayakta tutulmaktadır. Bu yapılarda düşey doğrultudaki taşları birbirine bağlamada zıvana demirleri kullanılmıştır. Bu zıvana demirleri taş bloklar üzerine açılan yuvalara yerleştirildikten sonra kurşun ile sabitlenmiştir. Bu çalışmada farklı çaptaki zıvanaların kurşun ile sabitlenmesinin taş bloklar üzerindeki etkilerini araştırmak amacıyla 15 adet numune üzerinde kayma dayanım testleri gerçekleştirilmiştir. Deney sonuçları birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Sonuçlar doğrultusunda günümüzde özellikle onarım ve güçlendirmede kullanılan zıvana demirlerinin kurşun ile sabitlenmesinin önemi ve zıvana demirlerinin çaplarının nasıl olması gerektiği konusunda önerilerde bulunulmuştur.

ÖzetZıvanalar, kesme taşları birbirine bağlamak için kullanılan çelikten yapılmış bağlantı elemanlarıdır. Tarihi yapılardaki zıvana uygulaması, kesme taşların üst ve alt kısımlarının yuvarlak şekilde oyulması ve bunların içine kurşun akıtılıp zıvana çeliğinin yerleştirilmesiyle yapılmıştır. Bu uygulama ile taşıyıcı duvarların davranışı sünek hale getirilerek yapının bütünlüğü korunmuştur. Geleneksel olarak kesme taşlardaki zıvana uygulamalarında dolgu malzemesi olarak kurşun kullanılmıştır. Bu çalışmada, zıvanalarda kullanılan kurşun dolgu malzemesine alternatif olarak farklı dolgu malzemeleri kullanılmış ve sonuçları karşılaştırılmıştır. Çalışma kapsamında dolgu malzemesi olarak kurşun, epoksi ve çimento şerbeti kullanılmıştır. Üç farklı malzeme ile sabitlenen zıvanaların taş bloklar üzerindeki kayma dayanımları incelenmiştir. Çalışma sonucunda çimento şerbeti ile yapılan deney numunelerinde sıyrılmalar gözlemlenmiş ve yük taşıma kapasiteleri diğer deney numunelerine kıyasla daha düşük çıkmıştır. Epoksi kullanılarak yapılan deney numunelerinde ise yükte ani düşmeler meydana gelmiş ve buna bağlı olarak taş bloklar üzerinde büyük hasarlar meydana gelmiştir. Tarihi yapıların yapımında geleneksel olarak kullanılan kurşun malzemesinin diğer malzemelere kıyasla daha sünek bir davranış sergilediği görülmüştür. Bu çalışma ile kurşunun tarihi yapılarda kullanılmasındaki önemi daha net olarak ortaya konulmuştur.