Abzhanov Arkhat, prof. (Boston, USA), Abelev S.K., prof. (Moscow, Russia), Aitkhozhina N.А., prof., academician (Kazakhstan) Akshulakov S.K., prof., academician (Kazakhstan) Alchinbayev М.K., prof., academician (Kazakhstan) Batpenov N.D., prof., corr. member (Kazakhstan) Berezin V.Ye., prof., corr. member. (Kazakhstan) Bersimbayev R.I., prof., academician (Kazakhstan) Berkinbaev S.F., prof. (Kazakhstan) Bisenbayev А.K., prof., academician (Kazakhstan) Bishimbayeva N.K., prof., academician (Kazakhstan) Botabekova Т.K., prof., corr. member. (Kazakhstan) Bosch Ernesto, prof. (Spain) Davletov Kairat, PhD, associate professor, executive Secretary Dzhansugurova L.B., Cand. biol., prof. (Kazakhstan) Ellenbogen Adrian, prof. (Tel-Aviv, Israel), Zhambakin K.Zh., prof., academician (Kazakhstan), deputy editor-in-chief Ishchenko Alexander, prof. (Villejuif, France) Isayeva R.B., prof. (Kazakhstan) Kaydarova D.R., prof., academician (Kazakhstan) Kokhmetova A., prof., corr. member (Kazakhstan) Kuzdenbayeva R.S., prof., academician (Kazakhstan) Lokshin V.N., prof., corr. member (Kazakhstan) Los D.А., prof. (Moscow, Russia) Lunenfeld Bruno, prof. (Israel) Makashev E.K., prof., corr. member (Kazakhstan) Mitalipov Sh.M. (America) Muminov Т.А., prof., academician (Kazakhstan) Ogar N.P., prof., corr. member (Kazakhstan) Omarov R.T., cand. biol., prof. (Kazakhstan) Prodeus A.P., prof. (Russia) Purton Saul, prof. (London, UK) Rakhypbekov Т.K., prof., corr. member. (Kazakhstan) Saparbayev Мurat, prof. (Paris, France) Sarbassov Dos, prof. (Houston, USA) Turysbekov E.K., cand. biol., assoc. prof. (Kazakhstan) Sharmanov A.T., prof. (USA) News of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. Series of biology and medicine.

No abstract

The aim of the study was to improve epizootiological monitoring and increase the effectiveness of preventive (anti-epidemic) measures for camel plague control in Kazakhstan.Materials and methods. We used the data on epizootiological and epidemiological monitoring in natural plague foci of Kazakhstan, long-term measurements and indicators for the period of 2000–2020 of the anti-plague and veterinary services of the Republic for the analysis. To process the evidence, epidemiological, epizootiological, microbiological, and statistical research methods, as well as GIS technology were applied.Results and discussion. The number of camels has increased by 2.2 times in Kazakhstan over the past 20 years.  Where there were 98.2 thousand heads in 2000, it amounted to 216.4 thousand heads in 2020. Over the past 10 years, 152 camels died of unknown causes in the focal area of the country, but laboratory tests for plague turned out negative. According to the hazard criteria, the territory of the country has been conditionally divided into three zones: five regions with a high degree of hazard with a total area of 953.15 sq. km, five regions with medium degree of hazard with a total area of 1230.72 sq. km, and with a low degree of hazard – four regions and three cities of republican significance with a total area of 541.1 sq. km. Constant epizootiological monitoring over plague in camels is a necessity for the system of preventive measures.

In the Central Asia desert natural focus of plague, the major carrier of the Yersinia pestis agent is the great gerbil Rhombomys opimus, and its vectors include fleas of the Xenopsylla genus. Phenotypical and genotypical properties of the R. opimus populations, Xenopsylla fleas and Yersinia pestis strains have been studied in the Central Asia desert natural focus of plague. Phenotypic distinctions and population discreteness have been identified in R. opimus on the cytochrome b gene of the mitochondrial genome from three autonomous plague foci: Pre-Balkhash, Betpakdala and Pre-Ustyurt. Phenotypic distinctions have been found in Xenopsylla fleas in the Central Asia desert natural focus of plague, and the genotype of X. gerbilli minax fleas on the Cox2 gene of the mitochondrial DNA; these had been captured in the Betpakdala autonomous focus. The repertoire diversity in phenotypical properties of Y. pestis strains from different natural foci of plague has been demonstrated, and population discreteness of Y. pestis strains has been determined using the next-generation sequencing method for single nucleotide polymorphism genes. Results of the study suggest that geographical and environmental isolation and natural selection have led to heterogeneity in the three populations of the great gerbil, vector fleas and Y. pestis.

Бас редактор НҰРҒОЖИН Талғат Сейітжанұлы, медицина ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі (Алматы, Қазақстан) H = 10 РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ: БЕРСІМБАЕВ Рахметқажы Ескендірұлы (бас редактордың орынбасары), биология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі (Алматы, Қазақстан) H = 12 ЖАМБАКИН Қабыл Жапарұлы (бас редактордың орынбасары), биология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі (Алматы, Қазақстан) H = 2 БИСЕНБАЕВ Амангелді Қуанышбайұлы, биология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі (Алматы, Қазақстан) H = 7 ХОХМАНН Джудит, Сегед университетінің фармацевтика факультетінің фармакогнозия кафедрасының меңгерушісі, жаратылыстану ғылымдарының пәнаралық орталығының директоры (Сегед, Венгрия) H = 38 РОСС Самир, PhD докторы, Миссисипи университетінің өсімдік өнімдерін ғылыми зерттеу ұлттық орталығы Фармация мектебінің профессоры (Оксфорд, АҚШ) H = 35 ФАРУК Асана Дар, Хамдард Аль-Маджида шығыс медицина колледжінің профессоры, Хамдард университетінің Шығыс медицина факультеті (Карачи, Пәкістан) H = 21 ТОЙШЫБЕКОВ Мәкен Молдабайұлы, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі (Алматы, Қазақстан) H = 2 САҒИТОВ Абай Оразұлы, биология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі (Алматы, Қазақстан) H = 4 ХУТОРЯНСКИЙ Виталий, философия докторы (Ph.D, фармацевт), Рединг университетінің профессоры (Рединг, Англия) H = 40 БЕНБЕРИН Валерий Васильевич, (бас редактордың орынбасары), медицина ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі, Қазақстан Республикасы Президенті Іс Басқармасы Медициналық орталығының директоры (Алматы, Қазақстан) H = 11 ЛОКШИН Вячеслав Нотанович, ҚР ҰҒА академигі, медицина ғылымдарының докторы, профессор, "PERSONA" халықаралық клиникалық репродуктология орталығының директоры (Алматы, Қазақстан) H = 8 СЕМЕНОВ Владимир Григорьевич, биология ғылымдарының докторы, профессор, Чуваш республикасының еңбек сіңірген ғылым қайраткері, морфология, Акушерлік және терапия кафедрасының меңгерушісі, "Чуваш мемлекеттік аграрлық университеті" Федералдық мемлекеттік бюджеттік жоғары білім беру мекемесі (Чебоксары, Чуваш Республикасы, Ресей) H = 23 ЩЕПЕТКИН Игорь Александрович, медицина ғылымдарының докторы, Монтана штаты университетінің профессоры (АҚШ) H = 27 «ҚР ҰҒА Хабарлары. Биология және медициналық сериясы».