No abstract

U radu se polazi od odnosa stranaka arbitražnog postupka i strana potpisnica arbitražnog sporazuma, potom se isputuje da li je istovetnost strana potpisnica i stranaka u postupku isključiva ili je reč o pravilu koje dozvoljava određene izuzetke. Stranke arbitražnog postupka su najčešće, ali ne i isključivo, strane arbitražnog sporazuma. Praksa je pokazala da učesnici arbitražnog postupka mogu biti i lica koja se nisu eksplicitno saglasila sa arbitražnim sporazumom, kao što je to slučaj kod višestranačkih arbitraža u kojima učestvuje grupa kompanija (grupa društava). Kod multistranačkih arbitraža u kojima na jednoj od strana postoji množina subjekata u formi grupe kompanija postavljaju se brojna pitanja koja su predmet ovog istraživanja. Kao osnovno postavlja se pitanje da li lica koja nisu potpisala arbitražni sporazum mogu biti učesnici arbitražnog postupka. Odgovor na ovo pitanje traženo je u komparativnoj analizi normativnih pravila kojima se uređuje punovažnost arbitražnog sporazuma, kao i kritičkim tumačenjem arbitražnih sporova vođenih pred arbitražnim i sudskim većima. Rezultati do kojih smo induktivnom metodom došli ukazuju da potpis lica nije uslov za učestvovanje u arbitražnom postupku te da je moguće subjektivno proširenje dejstva arbitražnog sporazuma. Analiza novije arbitražne prakse i pretežnog dela teorije je pokazala da je u slučaju grupa kompanija rešenje diktirano praktičnim potrebama da se uvaže realni odnosi koji postoje u pravnom prometu nastali posebnom prirodom grupe kompanija koje se tretiraju kao „ekonomsko jedinstvo”. Rad je podeljen na četiri dela. Prvi deo posvećen je arbitražnom sporazumu kao osnovu konstituisanja nadležnosti arbitražnog tribunala; drugi analizira subjektivni domašaj arbitražnog sporazuma, dok je treći deo posvećen učešću „grupe kompanija” na strani jedne od stranaka u brojnim arbitražnim i sudskim postupcima. Poslednji deo se bavi zaključnim razmatranjima obrađene teme. U radu se polazi od odnosa stranaka arbitražnog postupka i strana potpisnica arbitražnog sporazuma, potom se isputuje da li je istovetnost strana potpisnica i stranaka u postupku isključiva ili je reč o pravilu koje dozvoljava određene izuzetke. Stranke arbitražnog postupka su najčešće, ali ne i isključivo, strane arbitražnog sporazuma. Praksa je pokazala da učesnici arbitražnog postupka mogu biti i lica koja se nisu eksplicitno saglasila sa arbitražnim sporazumom, kao što je to slučaj kod višestranačkih arbitraža u kojima učestvuje grupa kompanija (grupa društava). Kod multistranačkih arbitraža u kojima na jednoj od strana postoji množina subjekata u formi grupe kompanija postavljaju se brojna pitanja koja su predmet ovog istraživanja. Kao osnovno postavlja se pitanje da li lica koja nisu potpisala arbitražni sporazum mogu biti učesnici arbitražnog postupka. Odgovor na ovo pitanje traženo je u komparativnoj analizi normativnih pravila kojima se uređuje punovažnost arbitražnog sporazuma, kao i kritičkim tumačenjem arbitražnih sporova vođenih pred arbitražnim i sudskim većima. Rezultati do kojih smo induktivnom metodom došli ukazuju da potpis lica nije uslov za učestvovanje u arbitražnom postupku te da je moguće subjektivno proširenje dejstva arbitražnog sporazuma. Analiza novije arbitražne prakse i pretežnog dela teorije je pokazala da je u slučaju grupa kompanija rešenje diktirano praktičnim potrebama da se uvaže realni odnosi koji postoje u pravnom prometu nastali posebnom prirodom grupe kompanija koje se tretiraju kao „ekonomsko jedinstvo”. Rad je podeljen na četiri dela. Prvi deo posvećen je arbitražnom sporazumu kao osnovu konstituisanja nadležnosti arbitražnog tribunala; drugi analizira subjektivni domašaj arbitražnog sporazuma, dok je treći deo posvećen učešću „grupe kompanija” na strani jedne od stranaka u brojnim arbitražnim i sudskim postupcima. Poslednji deo se bavi zaključnim razmatranjima obrađene teme.

Sažetak: More je najprostraniji prirodni prevozni put i obuhvata veći dio zemaljske kugle, čak oko dvije trećine svjetskog transporta se odvija upravo pomorskim putem.Pitanja koja se odnose na pravno regulisanje ugovora o međunarodnom pomorskom prevozu robe, kao i ostalih vidova transporta, se izučavaju u dijelu Međunarodnog poslovnog prava koje se označava kao Međunarodno transportno pravo. Poslovi pružanja usluga u međunarodnom transportu pripadaju grupi najstarijih poslova u međunarodnom poslovnom pravu, koje karekteriše element inostranosti s ciljem da se transport odvija preko granica jedne ili više država. Razvijen pomorski saobraćaj je od velikog značaja za uspostavljanje međuljudskih veza, kao i veza među drugim subjektima upućenim na međusobnu saradnju. Bosna i Hercegovina, kao pomorska suverena država, treba da ima propise kojima se uređuje plovidba na pomorskim plovnim putevima na kojima važi međunarodni režim plovidbe. Zakon koji se sada primjenjuje u Bosni i Hercegovini ne odgovara aktuelnoj situaciji te je očita potreba za donošenjem sasvim novog zakona kojim će se plovidba urediti primjereno stvarnom stanju i potrebama države. Donošenjem novog zakona će se uspostaviti primarno zakonodavstvo u vezi sa pomorskom sigurnošću i ostalim ključnim pitanjima što pruža dobru osnovu za dalju harmonizaciju zakonodavstva Bosne i Hercegovine sa zakonodavstvom EU, na što se Bosna i Hercegovina obavezala potpisivanjem Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju.

Dokumentarni akreditiv je bankarski pravni posao ili ugovor, koji pravni osnov crpi iz osnovnog ugovora (kupoprodajnog ili nekog drugog), zaključenog između klijenta (komitenta) banke i druge ugovorne strane (korisnika akreditiva). U osnovnom ugovoru, u dijelu koji se odnosi na uslove plaćanja, precizno i detaljno se utvrđuje akreditivna klauzula kojom se dužnik obavezuje da će kod naznačene banke otvoriti dokumentarni akreditiv u korist povjerioca. Ovdje dolaze do izražaja osnovne funkcije akreditiva kao sredstva plaćanja a istovremeno i sredstva obezbjeđenja.Ovaj pravni posao je karakterističan za međunarodno poslovanje, ali se podjednako koristi i u unutrašnjem poslovanju.Otvaranje i realizacija dokumentarnog akreditiva podrazumijeva veoma složene postupke i procedure, u kojimaključnu ulogu imaju precizno i detaljno utvrđene odredbe akreditivne klauzule, kao i jasno utvrđeni uslovi samog akreditiva, od čijeg ispunjenja zavisi sudbina dokumenata podnesenih na honorisanje, odnosno usklađenu prezentaciju banci.U postupku usklađene prezentacije ovlašćena banka provjerava da li podneseni dokumenti u cjelosti odgovaraju uslovima akreditiva, te honorišeili negocira saobrazne dokumente (isplaćuje ili otkupljuje dokumente).

The storage of nuclear waste planned by the Republic of Croatia in Trgovska gora, located on the border with Bosnia and Herzegovina in its northern part, causes controversy and has far-reaching consequences for the population, flora and fauna, and the environment itself. In parallel with these consequences, it will affect the economic development of 13 municipalities in the Una basin. Croatia has already carried out part of the research, examined the terrain and moved on to geological research. In addition, an environmental impact study is planned and should be completed by 2023. Bosnia and Herzegovina has committed itself to find a solution through diplomatic channels with the Republic of Croatia and the application of international legal standards in this area, as well as legal options available to BiH to protect its interests and mechanisms to deter Croatia from disposing nuclear waste at the site. In the event that Croatia implements this project and builds a nuclear waste dump in Trgovska gora, in addition to environmental consequences, it will affect the economy of municipalities in the Republic of Srpska in terms of a fall in real estate prices, jeopardize agricultural land and create a significant outflow of population.