Streszczenie. Nawożenie mineralne i dolistne są głównym źródłem składników pokarmowych dla sadzonek w szkółkach leśnych. W pracy przedstawiono wyniki porównania wpływu różnych nawozów zawierających azot i sposobów nawożenia na wysokość części nadziemnej dwuletnich sadzonek dębu szypułkowego (Quercus robur L.), w kolejnych latach cyklu produkcyjnego. Żołędzie wysiano 7.11.2011 roku. W doświadczeniu analizowano sześć wariantów nawożenia: (1) kontrola, bez nawożenia; (2) 24 kg N/ha -dolistnie 1-procentowy mocznik + 2,04 kg N/ha -dolistnie 1-procentowy Bioekor; (3) 24 kg N/hadolistnie 1-procentowy mocznik + 0,72 kg N/ha -dolistnie 1-procentowy Florovit; (4) 24 kg N/ha -doglebowo, saletra amonowa + 2,04 kg N/ha -dolistnie 1-procentowy Bioekor; (5) 24 kg N/ha -doglebowo, saletra amonowa + 0,72 kg N/ha -dolistnie 1-procentowy Florovit; (6) 24 kg N/ha -doglebowo, saletra amonowa + 24 kg N/ha -dolistnie 1-procentowy mocznik. Średnia wysokość jednoletnich sadzonek dębu wynosiła 16,24 cm. Analiza wariancji dla wysokości nie wykazała różnic istotnych statystycznie. Średnia wysokość dwuletnich sadzonek dębu wynosiła 43,38 cm. Analiza kontrastów, przeprowadzona dla pomiarów po drugim roku trwania doświadczenia, wykazała istotną różnicę wysokości czę-ści nadziemnych pomiędzy wariantem kontrolnym a wszystkimi obiektami poddanymi nawożeniu. Nie stwierdzono różnic wewnątrz poszczególnych grup poddanych nawożeniu.Słowa kluczowe: dąb szypułkowy, Quercus robour L., nawożenie, sadzonki

ABSTRAKT Wstęp. W pracy przedstawiono analizę wpływu nawożenia azotowego i podcinania korzeni na wzrost i przeżywalność dwuletnich sadzonek buka zwyczajnego (Fagus sylvatica L.) po roku wzrostu w uprawie leśnej. Materiał i metody. Materiał badawczy pochodził z powierzchni doświadczalnej założonej na terenie Nadleśnictwa Jawor, wchodzącego w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów we Wrocławiu. Analizie poddano sadzonki buka zwyczajnego po roku wzrostu w uprawie leśnej, do której założenia użyto dwuletnich sadzonek wyprodukowanych różnymi technologiami. W doświadczeniu badano dwa czynniki: sposób produkcji szkółkarskiej (sadzonki bez podcinanych korzeni i z korzeniami podcinanymi) oraz wpływ zmieniającej się dawki nawozu azotowego zastosowanego na etapie produkcji szkółkarskiej. Wyniki. W doświadczeniu wykazano silny wpływ podcinania systemów korzeniowych i nawożenia azotowego na przeżywalność, wysokość i przyrost sadzonek buka. Ustalono, że w uprawie najwyższe i najgrubsze są sadzonki z niepodcinanym systemem korzeniowym i nawożone dawką nawozu azotowego w ilości 25 kg/ha. Natomiast te same sadzonki charakteryzowały się najmniejszą przeżywalnością. Wykazano, że zróżnicowane dawki nawozu azotowego miało mniejszy wpływ na cechy biometryczne buka zwyczajnego niż zabieg podcinania korzeni. Zaobserwowano także interakcję w działaniu badanych czynników na przeżywalność i cechy morfologiczne młodych sadzonek bukowych. Wnioski. Ubytek systemów korzeniowych, do jakiego dochodzi na etapie produkcji szkółkarskiej u siewek buka zwyczajnego w wyniku podcinania korzeni lub wyorywania sadzonek można zrekompensować wyższą dawką nawozu azotowego. Obniżenie dawki azotu do 25 kg/ha nie zakłóca wzrostu na grubość i wysokość w uprawie siewek bukowych z niepodcinanym systemem korzeniowym, wpływając jednak na zmniejszenie udatności upraw tego rodzaju sadzonek.

Abstract. the aim of this study was to examine the effects of pruning the root system and different doses of nitrogen fertilization on the height and root collar diameter of 2-year-old beech seedlings (Fagus sylvatica l.). this research was conducted in the forest nursery Muchów (Jawor Forest District, regional directorate of State Forests in Wrocław) and two different pruning treatments (no pruning and at 12 cm depth) and nitrogen fertilization doses (25 and 50 kg×ha -1 ) were applied. results from an anoVa showed statistically significant differences between the two pruning treatments (p = 0.000) as well as for the interaction of both treatment factors (p = 0.019). Root collar diameter correlated with seedling height, both of which were significantly different for the two pruning treatments (p = 0.000). No statistically significant impact by the nitrogen fertilization doses on seedling height could be observed (p = 0.125). To conclude, we found that it is reasonable to reduce the doses of nitrogen fertilization to half the recommended amount, 25 kg×ha -1 , if the root system is not pruned during the second growth year. Seedlings that do receive pruning should be fertilized using the recommended nitrogen doses.

Pruning is one of the important cultural treatments that have potential to influence hardwood seedling morphology. The aim of the study was to compare the growth of pedunculate oak seedlings, performed pruning roots, in the second growing season, fertilised full and reduced dose of nitrogen.A total of 24 experimental plots, each with an the area of 0.04 ha, were designated. The roots pruning were made at the end of February 2014 using root pruning machine EGEDAL. The fertilisation, for all seedlings, was performed using ammonium nitrate in an amount of 25 kg ha −1 of nitrogen. The second fertilisation was performed only for variants 2 and 4. For these variants, urea was used in an amount of 25 kg ha −1. At the end of the growing season, the root collar diameter and the height of seedlings were measured.A dose of nitrogen affects the height of pruned seedlings. The effect of the full dose of nitrogen on the height of the pruned seedlings was a statistically significant (p ≤ 0.05). There was no statistical difference in the height of the seedlings without pruning, fertilised with different dose of nitrogen.Analysis of root collar diameter showed the significant differences between the variants. The Tukey test, at the significance level of p ≤ 0.05, showed a significant impact on the root collar diameter of pruned seedlings but no proven effect of nitrogen fertilisation. To conclude, we found that it is reasonable to reduce the doses of nitrogen fertilisation to half of recommended amount (25 kg ha −1 ) if the root system is not pruned during the second growth year. Seedlings that has received pruning should be fertilised using the recommended doses of nitrogen.

Streszczenie. Celem badań było określenie możliwości ograniczenia dawki preparatu Sokół 460 EC stosowanego w profilaktyce i zwalczaniu mączniaka dębu. Badanie przeprowadzono na jednorocznych sadzonkach dębu szypułkowego w warunkach szkółki polowej. Do określenia stopnia porażenia wykorzystano oprogramowanie CompuEye -Leaf and Symptom Area. Materiał badawczy w postaci aparatu asymilacyjnego pochodzącego z przyrostu letniego kilku roślin pozyskano w połowie września, tworząc osobno dla każ-dego wariantu i bloku próbę zbiorczą składającą się z 10-13 liści. Następnie każdą próbę zeskanowano zgodnie z wymaganiami oprogramowania. W dalszej kolejności dla każdej próby zbiorczej określono procent powierzchni liści wykazującej symptomy porażenia przez mączniaka dębu. Uzyskane wyniki wskazują na nieefektywność ograniczenia dawki preparatu Sokół 460 EC, stosowanej w pierwszym roku życia sadzonek dębu szypułko-wego, poniżej zalecanej 0,5 l·ha -1 (przy pięciokrotnej liczbie zabiegów) dla jednorocznych sadzonek dębów.Słowa kluczowe: dąb szypułkowy, mączniak dębu, ochrona chemiczna, preparaty biologiczne WSTĘPWzrastający udział dębów, w tym dębu szypułkowego, w składzie zakładanych upraw leśnych oraz dość duże trudności z lokalnymi odnowieniami naturalnymi tego gatunku skutkują koniecznością produkowania zwiększonej ilości materiału sadzeniowego o odpowiednich parametrach biometrycznych i zdrowotnych w szkółkach leś-nych. Jest to tym istotniejsze, im bardziej niestabilne stają się warunki klimatyczne