No abstract

Zarys treści: W artykule przedstawiono przegląd osadów powodziowych i biogenicznych zdeponowanych w dnie Doliny Dolnej Wisły od okolic Górska, w środkowej części Kotliny Toruńskiej, po okolice Grudziądza. Omówiono piaszczyste osady powodziowe, osady basenów popowodziowych i mineralne osady jeziorzysk dolinnych. Dokonano analizy podstawowych własności utworów biogenicznych i ich interpretacji genetycznej. Omówiono też wyniki badań nad rekonstrukcją układu koryta Wisły w ciągu ostatnich 200 lat w Kotlinie Grudziądzkiej i Basenie Unisławskim oraz problem powolnego zamulania starorzeczy powstałych przed regulacją i po regulacji hydrotechnicznej w końcu XIX w. Wyjaśniono kwestię gradientu zawartości węglanowej materii rozpuszczonej w dnie doliny i jego wpływ na sedymentację osadów. Zwrócono uwagę na podobieństwa i różnice w transporcie materii rozpuszczonej i zawieszonej między korytem Wisły i starorzeczami na przykładzie starorzecza Starej Wisły i koryta Wisły w Bratwinie. Słowa kluczowe: równina zalewowa, zamulanie starorzeczy, Dolina Dolnej WisłyAbstract: The paper is a review of flood and biogenic sediments which have been deposited on the Lower Vistula Valley floor from the vicinity of Górsk to Grudziądz town. Sandy flood sediments, flood basin sediments and mineral infillings of former back swamps are described. Biogenic sediments are also discussed and genetically interpreted. The results of the Vistula channel reconstruction in Grudziądz Basin and Unisław Basin in the last 200 years are also presented. The reconstruction is strongly linked with the problem of relatively slow siltation of oxbows after the hydrotechnical regulation at the end of XIX-th century. The question of the carbonates gradient in floodplain sediments is also explained. The differences and similarities of the dissolved and suspended matter transport between the main channel and fluvial lake is shown on the example of the oxbow lake and Vistula river channel in Bratwin.

This re search is fo cused on a small ket tle hole lo cated within the Mor¹g mo raines (I³awa Lake Dis trict, NE Po land). The study ob jec tive was to de ter mine the im pact of palaeoenvironmental changes on prop er ties of sed i ments fill ing the bot tom of the ket tle hole. Sedimentological, geo chem i cal, and palaeobotanical stud ies en abled us to dis tin guish sev eral de vel op ment phases of the ket tle hole, and clus ter anal y sis per formed on physicochemical data yielded seven lo cal geo chem i cal zones (Ju I/I to Ju I/VII ). The be gin ning of biogenic sed i men ta tion in the con di tions of a small wa ter body, func tion ing in the Late Gla cial pe riod (4.20-4.10 m), was de ter mined on the ba sis of palaeobotanical re search. Sed i ments de pos ited in the lake dur ing its fur ther evo lu tion were rich in microelements such as Ca, Na, Mg, and K, and to a smaller ex tent -Fe and Mn (Ju I/I-III lo cal geo chem i cal zones). The Late Gla cial lac us trine pe riod ended with the ac cu mu la tion of very silty, pol len-free gyttja, with a strati graphic hi a tus (Ju I/IV , 3.40-3.20 m). The sed i ments were en riched with SiO 2ter , which in di cates an in creased rate of slope ero sion, and con cre tions of Fe-Mn oc cur ring be low this layer (Ju III ) pro vide ev i dence for low er ing of the wa ter level and even des ic ca tion. In the Ho lo cene, the lac us trine pe riod ended with the ac cu mu la tion of coarse de tri tal gyttja (3.20-2.60 m). Palaeobotanical data in di cate that the next group of sed i ments were de pos ited in the Late Subboreal and Subatlantic pe ri ods (2.60-0.0 cm, Ju I/V-VII ; sedge peat). Their prop er ties were var ied and re lated to hydrologic con di tions, lim ited de nu da tion, and veg e ta tion suc ces sion. There was also a sig nif i cant change in the trophic con di tions of the wa ter and con se quently in the sed i ments of the ket tle hole, which changed dur ing the lac us trine pe riod from ba sic to acid, and strongly acid in the surface layer. This re ac tion may be re lated to a change in the wa ter re gime as well as to hu man im pact in the en vi ron ment, which led to the col o ni za tion of the peat bog by Sphag num moss.Key words: young gla cial land scape, ket tle hole, end mo raines, geo chem i cal anal y sis, biogenic de pos its.

No abstract

Zarys treści: Stanowisko Piotrkowo położone jest w zachodniej części Wysoczyzny Dobrzyńskiej. Szczegółowa analiza rdzenia Piotrkowo I pozwoliła na rekonstrukcję warunków środowiska w okresie ostatnich kilkunastu tysięcy lat. Uzyskane wyniki wskazują na trzy odmienne etapy warunków sedymentacji osadów organicznych, dwa jeziorne i jeden lądowy. Pierwszy etap, jeziora plenivistuliańskiego, zapisany jest w postaci mułków organicznych, częściowo laminowanych. Drugi obejmuje jezioro holoceńskie, wypełniane miąższymi pokładami gytii węglanowej. Ostatni etap, późnoholoceński, stanowi zapis dynamicznych zmian poziomu wody utrwalonych w osadach lądowych wykształconych w postaci silnie rozłożonego torfu i namułu organicznego.