Yatırımcıların kararlarını etkileyen en önemli faktörlerden birisi kuşkusuz yatırım yapacakları finansal enstrümandan elde edecekleri getirilerin maksimizasyonudur. Dolayısıyla yatırımcıların doğru karar verebilmesi için söz konusu yatırım araçlarının getirilerini etkileyen faktörlerin neler olduğunu bilmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında işlem gören EREGL, SAHOL, TCELL, THYAO, TUPRS pay vadeli işlem sözleşme getirileri ile seçilen farklı türdeki finansal oranlar arasındaki ilişkinin adımsal regresyon analizi yöntemiyle incelenmesidir. Çalışmada bu amaç doğrultusunda 2014Q1-2019Q4 dönemi analiz edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarında EREGL, SAHOL, THYAO ve TUPRS pay vadeli işlem sözleşme getirilerinin piyasa değeri defter değeri oranından pozitif yönde;TCELL pay vadeli işlem sözleşme getirisinin ise piyasa değeri defter değeri oranından pozitif, kısa vadeli borç/aktifler oranından negatif yönde etkilendiği bulgulanmıştır.

Bu çalışmanın amacı Ocak2013-Aralık2017 döneminde Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında işlem gören Dolar ve Euro vadeli işlem sözleşme getirisini, işlem hacmini ve volatilitesini etkileyen makroekonomik faktörlerin ileriye geriye dönük adımsal regresyon analizi ile incelenmesidir. Bu bağlamda çalışmada ilgili literatürden hareketle getiri, işlem hacmi ve volatiliteye etki etmesi beklenen 11 makroekonomik değişkenin aylık frekansta verileri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarında, bazı makroekonomik değişkenler ile Dolar ve Euro vadeli işlem sözleşme getirileri, işlem hacimleri ve volatiliteleri arasında anlamlı ilişkiler bulgulanırken, bazı değişkenlerle anlamlı sonuçlar elde edilememiştir. Çalışma sonuçlarının literatüre katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Vadeli işlem piyasasında yatırımcıların işlem yapabilecekleri sözleşmelerden birisi de futures sözleşmeleridir. Bu piyasalarda yatırımcılar portföy çeşitlendirme, hedging ve arbitraj seçeneklerinden herhangi birini kullanarak işlemlerini gerçekleştirebilmektedir. Dolayısıyla gerek portföy çeşitlendirme gerekse hedging ve arbitraj seçenekleri için işlem yapacakları sözleşmenin getirisini, işlem hacmini ve volatilitesini etkileyen faktörler yatırımcılar açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada VİOP 30 vadeli işlem sözleşmesinin getiri, işlem hacmi ve volatilite bazındaki dinamikleri ortaya çıkarılarak portföy yöneticilerinin performanslarını artırmalarına, riskten kaçınmak isteyen yatırımcıların risklerini yönetebilmelerine katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Bu nedenle çalışmanın amacı, vadeli işlem ve opsiyon piyasasında işlem gören VİOP 30 vadeli işlem sözleşme getirisine, işlem hacmine ve volatilitesine etki eden makroekonomik faktörlerin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda ilgili literatürden hareketle getiri, işlem hacmi ve volatiliteye etki etmesi beklenen 11 makroekonomik göstergenin aylık frekansta verileri kullanılmıştır. Çok sayıda makroekonomik değişkenin tek bir çalışmada yer alması hem çalışmayı literatürdeki diğer çalışmalardan farklılaştırmakta hem de çalışma sonuçlarından faydalanacak olan bilgi kullanıcılarına önemli kolaylık sağlamaktadır. Bununla birlikte daha önce vadeli işlem sözleşmeleri ile volatilite endeksi(VIX) ilişkisinin incelenmemiş olması ve özellikle yerli literatürde vadeli işlem sözleşmeleri ile makroekonomik faktörler arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışma sayısının sınırlı sayıda olması nedeniyle çalışmanın literatüre katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Çalışmanın veri seti, Ocak 2013 -Aralık 2017 dönemi aylık verilerinden oluşmaktadır. Çalışmada, ileriye geriye dönük adımsal regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmanın bulgularında bazı makroekonomik değişkenlerin VİOP 30 vadeli işlem sözleşme getirisini, işlem hacmini ve volatilitesini etkilediğine dair istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Çalışma sonuçlarının ileride yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Relationship between futures contracts and macroeconomic variables: viop30 and dollar futures contracts application Araştırma Makalesi / Research Article Relationship between futures contracts and macroeconomic variables: viop30 and dollar futures contracts application* Vadeli işlem sözleşmeleri ile makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki: viop30 ve dolar vadeli işlem sözleşmeleri uygulaması Gönderim Tarihi /

This study aims to examine the existence of the month of the year effect, the day of the week effect, and seasonal anomalies in the return of gold futures contracts traded in the Borsa Istanbul Derivatives Market (BIST-VIOP) in the period of 02.09.2013 - 30.11.2022 through the Autoregressive Moving Average Models (ARMA)(2,2) and Generalized Autoregressive Conditional Heteroskedastic (GARCH)(1,1) model. According to the results, positive returns were found on other days except Thursday from the model examining the relationship between the gold futures contract and the day of the week effect, positive returns were found in January and March from the model results examining the relationship between the gold futures contract and the month of the year effect, and positive as well as statistically significant returns were found in other seasons except for summer from the model examining the relationship between the gold futures contract and seasonal anomalies.