No abstract

As a result of forest fragmentation, ecotones have become an important contribution to the landscape. The areas that include ecotones are constantly growing, thus creating new habitats for plants and animals. The factor that has the greatest impact on the configuration and extent of an ecotone is called the “edge effect”. The aim of this study was to determine the width of the ecotones in forests that are adjacent to an expressway and to characterize the edge effect they produced. The research was performed along ten transects situated at the edge of a forest and in the interior part of a forest (plots from 0 to 200 m). The structures of the forest stand, trees, shrubs, dwarf shrubs and herbs were determined and data on the species composition and species cover were also collected. Results of the statistical analyses (linear mixed models as well as detrended and canonical correspondence analyses) indicated significant changes in the structure, species composition, and species turnover that were dependent on the distance from the edge of the forest. It was shown that shrubs (cover, density, species richness) were the most affected while vascular plants were the least affected. However, the changes were ambiguous. There was either an increase or decrease in the individual parameters of the forest structure and the coverage of forest species. The extent of the forest edge began at a minimum distance of 0–20 m.

Gravel bars are the initial habitats, inseparably connected to the mountain streams. On the one hand, they are an unstable substrate, influenced by the overflows and high waters; however, they are also exposed to strong sunlight and heat. This situation determines specific vegetation which, due to dynamic changes in the habitat, has a pioneer character. What is more, gravel bars are areas where many river migratory species and many random species appear. Among them, there are also synanthropic species. In years 2011-2012, floristic and phytosociological studies were conducted in the Silesian Beskids. The goal of these studies was to recognize the vegetation of the gravel bars of the Vistula and the Brennica rivers - from their springs in the Silesian Beskids to the point where the Brennica River flows into the Vistula River in the Silesian Foothills. The studied section of the two rivers is regulated. Particular attention was paid to the synanthropic species that pose a threat to the native flora. In 9 recognized types of plant communities, 293 vascular plant species were recognized. More than 15% of the flora were alien species (45) and 22 of them were considered to be invasive. The most common invasive species that were spotted included: Impatiens glandulifera, Heracleum mantegazzianum and Reynoutria japonica. Plant communities with the biggest number and share of alien species were Plantago major-Barbarea vulgaris community and Phalaridetum arundinaceae.

The landscape of the Oświęcim Basin, naturally dominated by forest communities, has been strongly transformed due to the long-term activities of man. Across time and space, it has been stamped by pond management and agriculture to the highest degree. Despite such a strong transformation of the natural environment fragments of forests which reflect the peculiarities of forest vegetation of the macroregion still occur. These are the Żaki and the Przeciszów nature reserves. The goal of the phytosociological studies done within their borders was the assessment of the Tilio-Carpinetum phytocoenoses which dominate in the reserves, regarding their: maintenance, naturalness, anthropological changes and compliance to anthropopressure, as well as natural values. Therefore, analyses related to the share of: character species, ancient woodland indicators and synanthropes were performed for purposes of the study. It has been proposed that transformations of the forest communities be assessed using the new formula of floristic naturalness coefficient (WNF), based on the share of ancient woodland and synanthropic species.

Streszczenie. Rezerwat Muńcoł położony jest na wschodnich stokach masywu Muńcoła (1165 m n.p.m.), w grupie Wielkiej Raczy Beskidu Żywieckiego, w przedziale wysokości 925-1120 m n.p.m. W latach 2008-2009 przeprowadzono na terenie rezerwatu "Muńcoł" badania fitosocjologiczno-florystyczne mające na celu rozpoznanie flory roślin naczyniowych oraz zróżnico-wania zbiorowisk roślinnych pod kątem ich udostępnienia dla potrzeb edukacji ekologicznej. W wyniku badań stwierdzono 112 gatunków roślin naczyniowych, spośród których 12 podlega ścisłej ochronie gatunkowej a 3 objęte są ochroną częściową. Nie stwierdzono występowania gatunków obcych dla flory Polski oraz gatunków ekspansywnych zagrażających różnorodności gatunkowej flory występującej na tym obszarze. Na podstawie 42 zdjęć fitosocjologicznych wykonanych metodą Braun-Blanqueta wyróżniono na terenie rezerwatu "Muńcoł" 5 syntaksonów w randze zespołu, w tym: 3 syntaksony leśne oraz 2 syntaksony nieleśne. Aby w pełni spopularyzować walory przyrodnicze rezerwatu "Muńcoł" opracowano projekt ścieżki dydaktycznej "Muńcolskie knieje", wzdłuż istniejącej ścieżki leśnej wiodącej przez środkową część rezerwatu. Odbiorcami ścieżki dydaktycznej mogą być zarówno dorośli jak i młodzież. Wzdłuż ścieżki dydaktycznej wyznaczono następujące przystanki: żyzna byczyna karpacka, źródliska potoku, jaworzyna ziołoroślowa, śnieżyczka przebiśnieg, interesujące formy świerka, fauna rezerwatu, ciemiężyca zielona, ochrona czynna polan górskich. Łączna długość ścieżki dydaktycznej wynosi 0,9 km, a czas jej przebycia wraz z zapoznaniem się z opisami 8 przystanków wynosi ok. 1 godzinę. Słowa kluczowe: Rezerwat Muńcoł, żyzna buczyna karpacka, ścieżka dydaktyczna, śnieżyczka przebiśnieg. WSTĘPMasyw Muńcoła położony jest w zachodniej części Beskidu Żywieckiego, w grupie Wielkiej Raczy. Jego południkowe ułożenie i samodzielne wysunię-cie na północ spośród wierzchołków całego pasma sprawia, że jest on dobrze