Σύμφωνα με τα προγράμματα διεθνούς αξιολόγησης των μαθητών, τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται αύξηση των επιπέδων σχολικού εκφοβισμού (bullying) στα ελληνικά σχολεία. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να εξετάσει την επίδραση των υποστηρικτικών πλαισίων/ περιβαλλόντων στην ανάπτυξη του σχολικού εκφοβισμού στα ελληνικά σχολεία. Αξιοποιώντας τα δεδομένα Ν= 4.141 μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, διερευνήθηκε η επίδραση του υποστηρικτικού πλαισίου των συμμαθητών, των φίλων και της οικογένειας, καθώς και του κοινωνικο-οικονομικού υποβάθρου της οικογένειας στο σχολικό εκφοβισμό (κυβερνοεκφοβισμό και παραδοσιακό). Τα αποτελέσματα των μοντέλων δομικών εξισώσεων (SEM) έδειξαν πως μόνο τα υποστηρικτικά πλαίσια των συμμαθητών, των φίλων και της οικογένειας είχαν στατιστικά σημαντική επίδραση στον εκφοβισμό, μειώνοντας, έτσι, τα αντιλαμβανόμενα επίπεδα αυτού. Συμπερασματικά, προκρίνεται μια οικοσυστημική θεώρηση τόσο της ανάπτυξης, όσο και της αποδυνάμωσης του σχολικού εκφοβισμού. Εκπαιδευτικές και ψυχολογικές προεκτάσεις των ευρημάτων αυτών συζητούνται διεξοδικά.

<p>Η εργασία αυτή απορρέει από τα αποτελέσματα της έρευνας που έγινε στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής μου και αφορούσε τους εκπαιδευτικούς που εμπλέκονται σε προγράμματα Αγωγής Υγείας και Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης στο ελληνικό σχολείο. Ένα από τα βασικά ευρήματα αφορά την ανεπαρκή ή ανύπαρκτη εκπαίδευση/επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων (projects) εν γένει. Το αποτέλεσμα είναι τα προγράμματα να υλοποιούνται κατά τρόπο αυτοσχεδιαστικό ή τυχαίο και σε κάθε περίπτωση με μικρή αποτελεσματικότητα. Ως απόρροια του προηγούμενου ευρήματος, στο παρόν κείμενο στοχεύουμε να παρουσιάσουμε και να αναλύσουμε ένα εργαλείο σχεδίασης και υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων, το «λογικό μοντέλο», το οποίο θα μπορούσε να συνεισφέρει στη βελτίωση της προηγούμενης ανεπάρκειας. Το λογικό μοντέλο είναι διεθνώς καταξιωμένο, με σημαντική χρήση που θα μπορούσε να βοηθήσει τους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς στον καλύτερο σχεδιασμό, υλοποίηση και αξιολόγηση των προγραμμάτων που υλοποιούν στο πλαίσιο της σχολικής τους μονάδας.</p>

Η εκπαίδευση, οργανωμένη σε εκπαιδευτικό σύστημα και παρεχόμενη από το σχολείο, λειτουργεί ως καθοριστικός παράγοντας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου, των στάσεων και των συμπεριφορών του γενικά, αλλά και ειδικά, εκείνων που είναι σχετικές με τη υγεία. Στο πλαίσιο του σχολείου υλοποιούνται προγράμματα αγωγής υγείας στα οποία ο εκπαιδευτικός κατέχει κεντρικό ρόλο και είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχημένη εφαρμογή των εν λόγω προγραμμάτων. Στην παρούσα εργασία μέσα από μια στοχευμένη εννοιολογική ανάλυση οργανώθηκε η επιστημολογική συγκρότηση και η περιχαράκωση του θέματος (προαγωγή υγείας, αγωγή υγείας και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση) επικεντρώνοντας στην εργαλειακή εφαρμογή του, που αφορούσε τη σύνδεση της αγωγής υγείας και ειδικά της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης με το σχολείο και τον/την εκπαιδευτικό. Εστιάζοντας στα προγράμματα αγωγής υγείας και σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης αναδείχθηκε το έργο που καλείται να εκτελέσει στην πράξη ο/η εκπαιδευτικός λαμβάνοντας υπόψη την πραγματικότητα της βασικής εκπαίδευσης, της επιμόρφωσης, της αυτομόρφωσης και κυρίως των προκλήσεων απέναντι στις οποίες δοκιμάζεται. Η ανάδειξη αυτή θεμελίωσε το σκοπό της παρούσας έρευνας που ήταν η αποτύπωση, η ανάλυση και η κατανόηση των εκπαιδευτικών που εμπλέκονται με προγράμματα αγωγής υγείας και σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης έτσι ώστε να διαμορφωθεί το profil του εκπαιδευτικού με τις παιδαγωγικές και επιμορφωτικές του ανάγκες. Ως προς τη μεθοδολογία υιοθετήθηκε η ποιοτική προσέγγιση, μέσω της μεθόδου της επισκόπησης όπου με βάση τη δόκιμη τεχνική της ημιδομημένης συνέντευξης συγκεντρώθηκε το ερευνητικό υλικό. Σημειώνεται ότι πριν τη διεξαγωγή της συνέντευξης οι εκπαιδευτικοί συμπλήρωναν σύντομο στοχευμένο ερωτηματολόγιο που επέτρεπε την αποτύπωση των βασικών δημογραφικών, εκπαιδευτικών και επαγγελματικών τους χαρακτηριστικών. Τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης, παρότι δεν είναι γενικεύσιμα, συνεισφέρουν στην κατανόηση της διαδικασίας του σχεδιασμού και της υλοποίησης των προγραμμάτων καθώς και στην κατανόηση των λόγων που οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν τα προγράμματα αυτά αλλά και τι αποκομίζουν από αυτά. Ο εκπαιδευτικός αν και τυπικά είναι ελεύθερος να αναλάβει την υλοποίηση καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, να καταρτίσει το δικό του πρόγραμμα λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές συνθήκες, παρόλα αυτά, φαίνεται ότι, δεν αισθάνεται προετοιμασμένος να διαχειριστεί την ελευθερία αυτή στο πλαίσιο του λειτουργήματος του. Η μελέτη αυτή ενδέχεται να αποτελέσει το έναυσμα για παρεμφερείς ερευνητικές απόπειρες, εφόσον, το γνωστικό αντικείμενο της αγωγής υγείας και της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης είναι νέο, δυναμικό και χρειάζεται περισσότερες εξειδικευμένες έρευνες και μελέτες προκειμένου, να συνεισφέρουν στη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των συγκεκριμένων προγραμμάτων.

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση των νοητικών αναπαραστάσεων των μαθητών της ΣΤ΄ τάξης δημοτικού σχετικά με την έννοια του κυττάρου. Συγκεκριμένα, στόχος είναι να διερευνηθεί αν οι μαθητές αντιλαμβάνονται το κύτταρο ως δομική  μονάδα όλων των οργανισμών μετά από τη διδασκαλία του αντίστοιχου κεφαλαίου στο μάθημα «Φυσικά – Ερευνώ και Ανακαλύπτω». Για τον σκοπό αυτό, διεξήχθη έρευνα τον Απρίλιο του 2017 σε δύο δημόσια δημοτικά σχολεία. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 90 μαθητές που είχαν διδαχθεί την αντίστοιχη ενότητα 4 μήνες πριν. Οι μαθητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο, αποτελούμενο από ερωτήσεις κλειστού και ανοιχτού τύπου. Τα αποτελέσματα μετά την ανάλυση των δεδομένων, έδειξαν ότι η πλειονότητα των μαθητών παρουσιάζει αδυναμία κατανόησης του κυττάρου ως δομικής μονάδας όλων των ζωντανών οργανισμών. Επιπλέον, οι μαθητές δυσκολεύονται να αντιληφθούν ότι ένα κύτταρο μπορεί να υπάρχει αυτόνομα ως μονοκύτταρος οργανισμός. Τέλος, έγινε σύγκριση των ευρημάτων της εν λόγω έρευνας με ανάλογα ευρήματα άλλων σχετικών ερευνών.