Η νεότερη και σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδος βρίθει από αναπροσαρμογές αναφορικά με τη συγκρότηση της εθνικής μας ταυτότητας και το «ενθυμείσθαι». Οι αναπροσαρμογές αυτές ερμηνεύονται πολλαπλά και μας υπενθυμίζουν, πέρα από την αφηγηματική γλώσσα της Ιστορίας, την καταλυτική δράση του χρόνου ως προς τη μεταβολή της ατομικής και, κατ’ επέκταση, της συλλογικής μνήμης, καθώς επίσης την προσπάθεια οικοδόμησής της με στοιχεία από διάφορες ιδεολογίες. Εξετάζοντας την πολιτισμική πορεία μας, διαπιστώνουμε πως η στροφή στη νεωτερικότητα διαφοροποίησε την εικόνα των οικονομικο-κοινωνικών, στρατιωτικο-πολιτικών και θρησκευτικών γεγονότων που διαμορφώθηκαν πριν από την Επανάσταση του 1821 και κατά τη διάρκειά της και εντοπίζουμε ολοένα και περισσότερες διαφοροποιημένες ερμηνείες που αφορούν στην εικόνα όσων διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο τόσο κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας, όσο και στη διάρκεια της προετοιμασίας του απελευθερωτικού Αγώνα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι «αναπαραστάσεις» που κατασκευάστηκαν, προκειμένου να «απεικονίσουν» τους κλέφτες και τους αρματωλούς: στα ακροβατώντα μεταξύ λογοτεχνικού και ιστορικού είδους Απομνημονεύματα, για παράδειγμα, όπου παρουσιάζεται η προσωπικότητα και εξιστορείται η δράση τους, σημειώνεται πλήθος αντιφάσεων- κυρίως, λόγω ζητημάτων πολιτειακής και οικονομικής φύσεως. Στο παρόν άρθρο θα εξεταστεί πώς η συγγραφέας Γιολάντα Χατζή, με τη συμβολή του εικονογράφου Πέτρου Χριστούλια και της ιστορικού Χριστίνας Κουλούρη, μέσα από το έργο της σειράς Μικρές ελληνικές ιστορίες με τίτλο «Κλέφτες και Αρματωλοί» (Καστανιώτης, 2020), επιχειρεί  να μεταδώσει στα παιδιά πληροφορίες για τον θεσμό των ανδρών που συνέβαλαν στη εκδήλωση των πρότερων επαναστατικών κινημάτων και οδήγησαν στην Επανάσταση του 1821. Επιπλέον, θα εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο αποτυπώνει τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας στον ελλαδικό χώρο. Επιπλέον, στην προσπάθεια να διερευνηθεί η δυναμική των παιδικών βιβλίων γνώσεων που πραγματεύονται το δίπολο ιστορία-Ιστορία, θα εξεταστεί αν προϊδεάζονται οι αναγνώστες μικρής ηλικίας για έννοιες με ποικίλες διαστάσεις, για συλλογικές πολιτισμικές κατασκευές και για τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι ιστορικές πραγματικότητες. Παράλληλα, θα σχολιαστεί κατά πόσον οι «διχασμένες» εθνικές παραδόσεις και οι διαφορετικές ερμηνείες επιβεβαιώνουν τη σύγκλιση της Ιστορίας με τη Λογοτεχνία.