Нүүрс бол эрчим хүчний гол үүсгүүр төдийгүй эрдэс баялагийн үнэт түүхий эд билээ. Нүүрсний геохимийн бүтэц, шинж чанарыг тодорхойлох, нүүрс ашиглах технологийг боловсронгуй болгох асуудалд нүүрсний эрдэс найрлагыг сайн судалсан байх ёстой юм.

Янз бүрийн үнэт болон хагас үнэт чулууны өнгийг өөрчилж хүссэн өнгө хэлбэрт оруулах асуудал үргэлж судлаачид төдийгүй хэрэглэгчдийн сонирхлыг татаж байдаг. Байгалийин хагас үнэт чулуу болох усанболорыг гамма цацрагаар шарахад цацраг бодисын харилцан үйлчлэлийн дүнд түүнд олон тооны дефект үүссэнээс материалын оптик шинж чанар өөрчлөгдөж өнгөний хувиралд ордог. Энэ өнгөний өөрчлөлтийг атомын төвшинд тайлбарлах нь шинжлэх ухаан болон технологид чухал ач холбогдолтой. Иймд бид энэ ажлаар усанболорыг гамма цацрагийн үйлчлэлээр үүсэж болох цэгэн дефектүүд болох нейтрал хүчилтөрөгчийн нүх, Френкелийн хос дефект зэргийг үүсгэж үүний  электрон бүтцэд хэрхэн нөлөөлөхийг ab-initio квант механикийн аргаар CRYSTAL14 программ ашиглан судлав.

Applications of X-ray fluorescence (XRF) spectrometer and electron accelerator are reviewed with regard to the historical development in Mongolia. The first XRF spectrometer was installed at Nuclear Research Laboratory, National University of Mongolia (NUM) in 1975. Since that time, XRF has developed into a suitable multi-elemental analysis technique with many fields of practical applications. In 1996, electron cycle accelerator (facility called Microtron MT22) was established at the Mongolian Academy of Science (MAS). The maximum energy is set to 22 MeV, suitable for routine activation analysis. The photo and neutron induced nuclear reactions and analysis of chemical elements in various samples and structure analysis of semi-precious stones were studied using the accelerator. Nevertheless, the MT22 is not used for particle induced X-ray emission (PIXE) analysis since it is difficult to obtain calibration parameters. In case of Mongolia, collected research samples are sent to Japan and New Zealand for PIXE analysis because this analysis method has higher sensitivity compared to conventional XRF method. In order to develop the X-ray research field in Mongolia, an international conference on X-ray analysis has been held every three years since 2006. Nowadays, there are above 20 laboratories in Mongolia which use the XRF methods and techniques, among them about 80 percent of them are utilized for fields of geology, mining and their industrial control processing and others are used for environment, monitoring control and research studies.