6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Farklı Okunabilirlik Formüllerine Göre İncelenmesi

Abstract

Okunabilirlik formülleri metnin gözlenebilen dilsel özelliklerinden yola çıkarak metinleri okuma zorluklarına veya kolaylıklarına göre aşamalı olarak sınıflandırmayı amaçlayan kestirim araçlarıdır. Ders kitabının okunabilirliğinin seviyeye uygun olması, konuların öğrenciler açısından kolay anlaşılmasını sağlayacaktır. Çalışmada yedi farklı yayınevine ait ortaokul 6 sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabının okunabilirliği ölçümü ve hedef yaş kitlesine uygun olup olmadığı saptanmıştır. Araştırmanın modeli doküman incelemesine dayalı betimsel bir çalışmadır. MEB Yayınevi ve özel yayınevleri tarafından hazırlanan ders kitaplarından seçilen metinler üzerinde Felsch Okuma Kolaylığı Okunabilirlik Formülü, Smog Okunabilirlik Formülü, Gunning Zorluk Göstergesi, Fry Grafik okunabilirlik formülü, Ateşman tarafından Türkçe için geliştirilen Okunabilirlik Formülü uygulanmıştır. Bu formüllerin yanı sıra 6. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarının okunabilirliğinin araştırılmasında uluslararası geçerliliğe sahip Cloze test prosedürü kullanılmıştır. Araştırmanın Cloze test örneklemini Artvin merkez ilçedeki tüm okulların 6. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmanın sonucunda Ateşman tarafından Türkçe için geliştirilen okunabilirlik formülü dışında diğer formüllerden elde edilen sonuçlar ders kitaplarının hedef kitleye uygun olmadığını ortaya çıkarmıştır. Ateşman tarafından Türkçe için geliştirilen okunabilirlik formülü sonuçlarına göre ise 6. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarının orta güçlük düzeyinde olduğu saptanmıştır.

Liselere Giriş Sınavına Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri Doğrultusunda Bakış: T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Örneği

“…We cannot find the opportunity to do enough activities in 2 lesson hours, and this negatively affects the reinforcement of our course, which consists mostly of abstract subjects, in students" (Insufficient lesson hours)) is in parallel with the results of many studies on this subject in the literature. (Demirkaya and Karacan;Erol, 2016;Sönmez and Yıldırım, 2015;Tangülü, Tosun and Kocabıyık;Çelik and Katılmış, 2010;Palandökenliler, 2008;Ulu Kalın, 2007). Another prominent finding in the research is "The number of questions pertaining to the course in the LGS exam is low" and in the study titled "Examination of TEOG and LGS Systems from the Perspectives of Students, Teachers, Parents and Teacher-Parents" by Kuzu and Gelbal (2019), it was concluded that there were 20 questions each were asked from Turkish, Mathematics and Science courses, and that 20 questions were sufficient.…”

Determination of the Readability Levels of the Texts Related to Biology Topics in the Science Textbook-6

“…Likewise, the difficulty levels of the texts differ from each other. While students can easily read some texts in textbooks, they may have difficulty with some texts (Ulu Kalın & Aydemir, 2017). Overlapping the reading levels of the texts with the reading levels of the students will make the texts easy to understand (Ulusoy, 2009).…”

“…Numerous studies have been conducted in the literature so that the texts in the textbooks can be easily understood by students (Çeçen & Aydemir, 2011;Gül et al, 2020;Ulu Kalın & Aydemir, 2017). In these studies, it was tried to determine the suitability of the texts to the reader level with the help of formulas that help to predict the reading level.…”

“…These formulas are called readability formulas (Çakmak & Çil, 2014). In order to determine the difficulty levels of the texts, formulas such as Dale-Chall formula, Gunning Fox Index, Fry Readability Graph, Flesch-Kincaid formula and Raygor were developed in different countries (Ulu Kalın & Aydemir, 2017). These formulas are generally used to determine at which level the text is suitable for the reader.…”

9. Sınıf Coğrafya Ders Kitabında Yer Alan Metinlerin Okunabilirlik Düzeyinin İncelenmesi

“…Nitekim literatür incelendiğinde yapılan bazı çalışmalarda aynı kitabın içerisindeki metinler hem yabancı menşeili formüllerle hem de Türkçeye uyarlanan formüllerle değerlendirildiğinde farklı sonuçlara ulaşıldığı görülmüştür (Çakmak ve Çil, 2014;Geçit, 2010 Literatür incelendiğinde başta Türkçe ders kitaplarının okunabilirliği (Baş ve İnan Yıldız, 2015;Çakıroğlu, 2015;Çiftçi ve diğ., 2007;Okur ve Arı, 2013;Yılmaz ve Temiz, 2014;Zorbaz, 2007) olmak üzere farklı derslere ait ders kitaplarının okunabilirlik düzeylerine ilişkin birçok çalışma yapıldığı görülmektedir (Arnsdorf, 1963;Çakmak ve Çil, 2014;Çetinkaya, Yenmez, Çelik ve Özpınar, 2018;Dukes ve Kelly, 1979;Eker, İnce ve Sağlam, 2018;Hidayat, 2016;Hippensteel, 2015;Kaya, 1998;McConnell, 1982;Özay Köse, 2009;Ruscher, 1984;Schneider, 2011;Tekbıyık, 2006;Topkaya ve diğ., 2015;Ulu Kalın ve Koçoğlu, 2017). Bununla birlikte konuya ilişkin çalışmaların genel olarak ilk ve ortaokul ders kitaplarına yoğunlaştığı, ortaöğretimde kullanılan ders kitaplarının okunabilirliğini inceleyen çalışmaların ise nispeten daha sınırlı olduğu dikkat çekmektedir.…”