A panoramic overview from Turkey on the Islamic case in Europe

Abstract

göçünün ilk sonucunun köken kültüründen kopuş olduğunu belirtir. Roy "Yeniden İslamileşme" adını verdiği bu süreci tahlil ederken bakış açısının merkezine Avrupa'da yaşayan Müslümanları koyar. Roy'un merkeze Müslümanları koyarak yaptığı çözümleme kendi içinde tutarlı olsa da ağırlıklı olarak tek yönlü analitik bir bakış açısına dayanıyor. Fakat günümüzde artık Avrupa ve İslam kimliği söz konusu olunca üç yönlü bir analiz yapılması zorunlu hale geliyor. Göç sürecinin ilk aşaması Avrupa'yı aktif bir özne olarak öne çıkarırken Müslüman nüfusu pasif konumda bırakıyordu. İkinci aşamada Müslüman nüfus aktif olarak sürece dâhil oldu. Bu durum aynı zamanda Roy'un "Yeniden İslamileşme" diye tarif ettiği sürecin başlangıcıydı. Üçüncü aşamada ise Yeniden İslamileşme süreci, köken kültürlerinin sürece aktif olarak katılmasıyla yeni bir aşamaya evriliyor. Günümüzde globalleşen şartlar, İslami yerli dinamiklerin aktif olarak yeniden devreye girmesini sağlıyor. Siyasal, sosyal, kültürel ve bilimsel olmak üzere birçok alanda kendini gösteren bu sürecin en belirgin özelliği göçmen nüfusla tekrar irtibat kurulmasıdır. Müslüman ülkeler Avrupa'daki Müslüman göçmenlerle irtibatın kopmasını asimilasyon olarak görmektedirler. Bundan dolayı kopan geleneksel bağları modern şartlarda yeniden tesis etme eğiliminde bulunmaktadırlar. Bu durumda Avrupa'daki İslami varlığı sosyolojik olarak çözümlemek üçlü bir bakış açısının aynı anda değerlendirilmesini zorunlu kılıyor. Yani Avrupa ve Avrupalı Müslümanların yanında üçüncü bir özne olarak yerli İslami kültürlerin de bağımsız bir faktör olarak ele alınması gerekiyor. Bu çalışmada Türkiye'deki sosyal bilim uzmanlarının Avrupa'daki İslam varlığına yaklaşımlarından yola çıkarak bu faktör hakkında ipuçları yakalamaya çalışılmaktadır. Aynı zamanda Avrupa'daki İslami kimlik, Entegrasyon, laiklik, özgürlük, dini çoğulculuk gibi süreçler hakkında güncel veriler sunmayı amaçlanmaktadır. Ayrıca köken kültürleri üzerinden yeniden tesis edilen iletişim ağının niteliği hakkında ipuçları sağlamak hedeflenmektedir. Çalışma, tüm veriler birlikte değerlendirilince Avrupa'daki İslami varlık hakkında Türkiye'den panoramik bir görüntü yakalama imkânı sağlıyor. Çalışmadaki veriler birebir iletişim yoluyla elde edilen bilgilere dayanıyor.

Avrupa sosyolojisi ile İslâm teolojisi arasında: Avrupa’da İslâm

“…Buna göre Avrupa'daki Müslümanların kendilerine özgü orijinal bir kimlik geliştirebilmeleri mümkündür. "Avrupa İslâmı" ise şimdi olmasa bile gelecekte bu kimliği tanımlamak için kullanılabilir (Ağçoban, 2016a).…”