A review of the exhibition Nikola Dobrović: Under the banners of modernist movements (SASA Gallery, Belgrade, May 24 - October 2, 2022)

Abstract

Srpska akademija nauka i umetnosti posvetila je 2022. godinu akademiku Nikoli Dobroviću (Pečuj, 12. 2. 1897 - Beograd, 11. 1. 1967) i obeležavanju jubileja povodom 125 godina od rođenja ovog istaknutog jugoslovenskog i srpskog arhitekte modernog doba. Izložba "Nikola Dobrović - pod zastavama modernih pokreta" autora prof. dr Marte Vukotić Lazar i mr Bojana Kovačevića (otvorena u Galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti, 24. maja 2022. godine, a trajaće do 2. oktobra 2022) zauzima centralno mesto u Programu obeležavanja jubileja. Prikupljena i obrađena obimna građa opredelila je autore izložbe da celokupan Dobrovićev opus podele u tri perioda: Praški (1919-1934), Dubrovački (1934-1943) i Beogradski (1945-1967), čije su granice otvorene za međusobna prožimanja i slobodno proisticanje svih uticaja iz jednog perioda u drugi. U tom kontekstu se dizajnerka postavke izložbe, arhitekta Marina Dokmanović, u dogovoru sa autorima izložbe, opredelila da ovu multidisciplinarnu izložbu prezentuje u okviru galerijskog prostora u osam celina, kao najsvrsishodniji način da se posetiocima prvi put stavi na uvid, dosad neizlagani obimni materijal objedinjen iz raznih institucija i na jednom mestu, a koji se bavi životom i delom, kao i periodom kome je pripadao arhitekta Nikola Dobrović, redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti, redovni profesor Univerziteta u Beogradu, nosilac brojnih počasnih titula, društvenih i javnih priznanja itd. Izložbu prati luksuzni katalog, obima 204 strane, sa brojnim crno-belim i ilustracijama u boji, među kojima je veliki broj publikovan prvi put. Pored izdanja na srpskom jeziku, katalog je objavljen kao posebno izdanje i na engleskom jeziku. Izdavačka delatnost Srpske akademije nauka i umetnosti priprema još tri publikacije koje će biti dostupne stručnoj javnosti do kraja jubilarne 2022. godine, i to: monografiju Nikola Dobrović: život, delo, vreme na srpskom i na engleskom jeziku, kao i zbornik radova na srpskom jeziku koji će biti rezultat izlaganja sa međunarodnog naučnog skupa koji nosi naziv 125 godina od rođenja arhitekte Nikole Dobrovića (1897-2022) u organizaciji Srpske akademije nauka i umetnosti, Arhitektonskog i Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, a koji će biti održan 17. i 18. novembra 2022. godine u prostorijama Srpske akademije nauka i umetnosti i Arhitektonskog fakulteta u Beogradu. Oko izložbe, koja je centralni događaj, okupili su se brojni, takođe važni događaji sa mnoštvom učesnika i aktivnostima koje su se održavale na više mesta u Beogradu. Pod okriljem Udruženja arhitekata Srbije i Akademije arhitekture Srbije održana je "17. Beogradska internacionalna nedelja arhitekture" (BINA, 26. 5. 2022 - 7. 6. 2022), dok su na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu i zimski i letnji semestar školske 2021/2022. godine umnogome bili posvećeni ovom jubileju kroz niz nastavnih celina i aktivnosti vezanih za redovnu, izbornu i postdiplomsku nastavu, uz organizaciju pratećih događaja kao što su otvorene radionice, razgovori, gostujuća ekspertska predavanja, realizacija studentskog konkursa za idejno arhitektonsko-urbanističko rešenje rekonstrukcije zgrada Dobrovićevog Generalštaba (DSNO), sa izložbom konkursnih rešenja u Knez Mihailovoj ulici u Beogradu u neposrednoj blizini Galerije Srpske akademije nauka i umetnosti (27. 5. 2022 - 10. 6. 2022) u realizaciji BINA i Arhitektonskog fakulteta u Beogradu itd. Biblioteka Srpske akademije nauka i umetnosti (BSANU) organizovala je, takođe, u novim vitrinama prijemnog hola, kamernu, izložbenu postavku od građe iz fonda Biblioteke Srpske akademije nauka i umetnosti, uz biografske i druge podatke. Na inicijativu predsednika Odbora za pripremu i obeležavanje ovog jubileja, akademika arhitekte Milana Lojanice, u organizaciji Srpske akademije nauka i umetnosti, Arhitektonskog i Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, održaće se i međunarodni naučni skup 125 godina od rođenja arhitekte Nikole Dobrovića (1897-2022) u Beogradu, 17. i 18. novembra 2022. godine. Radio televizija Srbije (RTS), kao nacionalna medijska kuća, dala je podršku ovom jubileju realizacijom dokumentarnog filma o životu i radu Nikole Dobrovića, pod nazivom "Urbanista mora biti arhitekta", kroz prizmu arhivske građe, audio i video materijala, kao i kroz svedočenja i tumačenja Dobrovićevog života, dela i doba kome je pripadao, njegovih nekadašnjih studenata, danas uglednih srpskih arhitekata: Aleksandra Stjepanovića, Živojina Bate Krapešića, Dragoljuba Bakića i Đorđa Bobića, srodnika, Vesne Pešić, sestričine Ivanke Dobrović, sociologa i političarke, kojoj je Nikola Dobrović bio teča, kao i autora izložbe, u produkciji Obrazovno-naučnog programa, na čelu sa glavnim i odgovornim urednikom Ilijom Cerovićem, urednicom emisije Mirjanom Bjelogrlić-Nikolov i rediteljkom Ivanom Stivens.24 Izložba je, sa jedna strane, posvećena arhitekti Nikoli Dobroviću, konceptima i fenomenima, ličnostima i delima koji su utabali njegove puteve, odredili usmerenja, izoštrili stvaralačke vidike i doveli ga do Beograda, njegovog životnog i profesionalnog odredišta. Njeno drugo posvećenje usmereno je ka zaostavštinama od kojih započinje svako temeljito istraživanje opusa pojedinih graditelja.