ABSTRACT. Belgrade has been devastated and redeveloped for countless times. Various cultures, nations and conquerors left different urban matrices and physical structure. The groundwork for conceptualization and research of the urban matrix as an essential element of Belgrade's urban morphology are graphic presentations -the old maps and plans 4

In 2006, the UNESCO World Cultural and Natural Heritage Committee inscribed four Serbian medieval shrines from Kosovo and Metohija on the World Heritage List, in danger due to difficulties in their preservation and management, as well as the damage they suffered during ethnic conflicts, namely: the Church of Bogorodica Ljeviška in Prizren and the Peć Patriarchate, Dečani and Gračanica monasteries. In accordance with United Nations Resolution 1244, they are currently under the control of the United Nations Mission in Kosovo and Metohija. However, in addition to these monuments, the cultural and demographic identity of Serbs in Kosovo and Metohija is illustrated by over 1,500 established cultural assets (monasteries, churches, cemeteries, etc.) that testify to the centuries-old presence of the Serbian people and Orthodox faith in this area and their material and spiritual culture, as works of the overall European cultural heritage created in the intertwining of the influences of Eastern and Western Christianity and culture. The inclusion of these four cultural assets of great importance for Serbia in the international system of protection and monitoring has led to initiating the consideration of a comprehensive and long-term view of cultural heritage in Kosovo and Metohija at the international level as a key element in establishing better cultural and overall relations between Serbs and the Albanian population. The paper discusses the problems and possibilities of improving the protection and presentation of World Cultural and Natural Heritage in Kosovo and Metohija, as well as the expansion of the list, through the integration of international, national and local protection, and understanding of this area as a specific cultural landscape. Presenting the value of the heritage as a comprehensive cultural landscape which combines natural tangible and intangible aspects, as well as the organization of cultural, educational and other activities, would encourage respect for the diversity, integrity and identity of others, which is an unavoidable condition in the process of European integration currently opposed by ethnic groups.

Srpska akademija nauka i umetnosti posvetila je 2022. godinu akademiku Nikoli Dobroviću (Pečuj, 12. 2. 1897 - Beograd, 11. 1. 1967) i obeležavanju jubileja povodom 125 godina od rođenja ovog istaknutog jugoslovenskog i srpskog arhitekte modernog doba. Izložba "Nikola Dobrović - pod zastavama modernih pokreta" autora prof. dr Marte Vukotić Lazar i mr Bojana Kovačevića (otvorena u Galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti, 24. maja 2022. godine, a trajaće do 2. oktobra 2022) zauzima centralno mesto u Programu obeležavanja jubileja. Prikupljena i obrađena obimna građa opredelila je autore izložbe da celokupan Dobrovićev opus podele u tri perioda: Praški (1919-1934), Dubrovački (1934-1943) i Beogradski (1945-1967), čije su granice otvorene za međusobna prožimanja i slobodno proisticanje svih uticaja iz jednog perioda u drugi. U tom kontekstu se dizajnerka postavke izložbe, arhitekta Marina Dokmanović, u dogovoru sa autorima izložbe, opredelila da ovu multidisciplinarnu izložbu prezentuje u okviru galerijskog prostora u osam celina, kao najsvrsishodniji način da se posetiocima prvi put stavi na uvid, dosad neizlagani obimni materijal objedinjen iz raznih institucija i na jednom mestu, a koji se bavi životom i delom, kao i periodom kome je pripadao arhitekta Nikola Dobrović, redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti, redovni profesor Univerziteta u Beogradu, nosilac brojnih počasnih titula, društvenih i javnih priznanja itd. Izložbu prati luksuzni katalog, obima 204 strane, sa brojnim crno-belim i ilustracijama u boji, među kojima je veliki broj publikovan prvi put. Pored izdanja na srpskom jeziku, katalog je objavljen kao posebno izdanje i na engleskom jeziku. Izdavačka delatnost Srpske akademije nauka i umetnosti priprema još tri publikacije koje će biti dostupne stručnoj javnosti do kraja jubilarne 2022. godine, i to: monografiju Nikola Dobrović: život, delo, vreme na srpskom i na engleskom jeziku, kao i zbornik radova na srpskom jeziku koji će biti rezultat izlaganja sa međunarodnog naučnog skupa koji nosi naziv 125 godina od rođenja arhitekte Nikole Dobrovića (1897-2022) u organizaciji Srpske akademije nauka i umetnosti, Arhitektonskog i Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, a koji će biti održan 17. i 18. novembra 2022. godine u prostorijama Srpske akademije nauka i umetnosti i Arhitektonskog fakulteta u Beogradu. Oko izložbe, koja je centralni događaj, okupili su se brojni, takođe važni događaji sa mnoštvom učesnika i aktivnostima koje su se održavale na više mesta u Beogradu. Pod okriljem Udruženja arhitekata Srbije i Akademije arhitekture Srbije održana je "17. Beogradska internacionalna nedelja arhitekture" (BINA, 26. 5. 2022 - 7. 6. 2022), dok su na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu i zimski i letnji semestar školske 2021/2022. godine umnogome bili posvećeni ovom jubileju kroz niz nastavnih celina i aktivnosti vezanih za redovnu, izbornu i postdiplomsku nastavu, uz organizaciju pratećih događaja kao što su otvorene radionice, razgovori, gostujuća ekspertska predavanja, realizacija studentskog konkursa za idejno arhitektonsko-urbanističko rešenje rekonstrukcije zgrada Dobrovićevog Generalštaba (DSNO), sa izložbom konkursnih rešenja u Knez Mihailovoj ulici u Beogradu u neposrednoj blizini Galerije Srpske akademije nauka i umetnosti (27. 5. 2022 - 10. 6. 2022) u realizaciji BINA i Arhitektonskog fakulteta u Beogradu itd. Biblioteka Srpske akademije nauka i umetnosti (BSANU) organizovala je, takođe, u novim vitrinama prijemnog hola, kamernu, izložbenu postavku od građe iz fonda Biblioteke Srpske akademije nauka i umetnosti, uz biografske i druge podatke. Na inicijativu predsednika Odbora za pripremu i obeležavanje ovog jubileja, akademika arhitekte Milana Lojanice, u organizaciji Srpske akademije nauka i umetnosti, Arhitektonskog i Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, održaće se i međunarodni naučni skup 125 godina od rođenja arhitekte Nikole Dobrovića (1897-2022) u Beogradu, 17. i 18. novembra 2022. godine. Radio televizija Srbije (RTS), kao nacionalna medijska kuća, dala je podršku ovom jubileju realizacijom dokumentarnog filma o životu i radu Nikole Dobrovića, pod nazivom "Urbanista mora biti arhitekta", kroz prizmu arhivske građe, audio i video materijala, kao i kroz svedočenja i tumačenja Dobrovićevog života, dela i doba kome je pripadao, njegovih nekadašnjih studenata, danas uglednih srpskih arhitekata: Aleksandra Stjepanovića, Živojina Bate Krapešića, Dragoljuba Bakića i Đorđa Bobića, srodnika, Vesne Pešić, sestričine Ivanke Dobrović, sociologa i političarke, kojoj je Nikola Dobrović bio teča, kao i autora izložbe, u produkciji Obrazovno-naučnog programa, na čelu sa glavnim i odgovornim urednikom Ilijom Cerovićem, urednicom emisije Mirjanom Bjelogrlić-Nikolov i rediteljkom Ivanom Stivens.24 Izložba je, sa jedna strane, posvećena arhitekti Nikoli Dobroviću, konceptima i fenomenima, ličnostima i delima koji su utabali njegove puteve, odredili usmerenja, izoštrili stvaralačke vidike i doveli ga do Beograda, njegovog životnog i profesionalnog odredišta. Njeno drugo posvećenje usmereno je ka zaostavštinama od kojih započinje svako temeljito istraživanje opusa pojedinih graditelja.

No abstract

The paper deals with the attitude of the newly formed state government in Yugoslavia, after the Second World War, towards war veterans, in the period between the enactment of the first and second constitutions of the Communist Yugoslavia, the period of the Federal People's Republic of Yugoslavia (1946-1963). On the example of social protection of the fighters and their symbolic representation, especially through sculpture as the most suggestive and the most communicative medium for transmitting symbolic messages, the aim of the paper is to establish what the social position of the war veterans was in that historical period, and also to point to the important knowledge that the social protection of veterans, war invalids, as well as the families of the fallen soldiers was at an enviable level and that the new government immediately saw the importance of the symbolic representation of valuable ideals through the medium of sculpture also. In the newly formed Federal People's Republic of Yugoslavia (FPRY, 1945-1963), nurturing the revolutionary tradition and the legacy of the People's Liberation War were priority social tasks.