Afrikaans-moedertaalonderrig onder beleg

Abstract

InleidingDie Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika (Wet no 108 van 1996) erken nie alleen 11 tale as amptelik nie, maar verklaar dat elke leerder die reg het tot onderrig in die taal van keuse. Een van die moontlikhede wat uitgesonder word om hierdie reg te implementeer is die instelling van enkelmediumskole. In die praktyk skyn dit egter of die owerhede spesifiek Afrikaans-enkelmediumskole en -opvoedkundige inrigtings teiken om óf dubbel-óf parallelmediuminrigtings te word. Aan die hand van amptelike stappe wat deur die onderwysowerhede in drie provinsies teen Afrikaans-enkelmediumskole geneem is en wat tot litigasie gelei het, sal in die volgende afdelings (i) die belang van moedertaalonderrig en (ii) die reg tot moedertaalonderrig teenoor die reg om onderrig in die taal van keuse te ontvang, aan die bod kom. Die gevolgtrekking is dat daar genoegsame getuienis is dat Afrikaansmoedertaalonderrig in enkelmediumskole werklik in 'n staat van beleg verkeer. Belang van moedertaalonderrigDie term "moedertaal", soos baie ander terme wat in taalbeplanning ter sprake is, is 'n ideologies gelaaide term (Phillipson 1992:39 e.v.). Spesifiek in Suid-Afrika is die begrip − weens redes wat later bespreek sal word − sterk gestigmatiseer. Kriteria deur Phillipson (1992:39) aangelê vir die bepaling van 'n moedertaal is oorsprong, funksies, bedrewenheid, vereenselwiging en identifikasie deur ander, asook of dit die taal van (een van) die biologiese

Taalregte en die regspraak

“…Die kwessie van taalregte in die onderwys, spesifiek die reg van minderheidsgroepe op moedertaalonderrig versus die reg om onderrig in die taal van keuse te ontvang, word deurlopend behandel (vergelyk, onder andere, Skutnabb-Kangas 2000;Malberhe 2004;Lubbe 2006;Prinsloo 2007). Daarteenoor ontvang die kwessie van taalregte van beskuldigdes en die reg op 'n billike verhoor in howe nie die aandag wat dit verdien nie.…”