Ankara Üniversitesi Araştırmacılarının Araştırma Verilerinin Yönetimine Yönelik Tutumları ve Veri Paylaşımı Önündeki Engeller

Abstract

Araştırma verisi, bilim dünyası için doğrulama amaçlı kullanımları, ekonomik ve toplumsal değerleri ile kilit bir öneme sahiptir. Bu nedenle verilerin açık hale getirilmesi ve paylaşımı önündeki engellerin kaldırılması gerekir. Bu çalışma, Ankara Üniversitesi bünyesinde Bilimsel Araştırma Projeleri’nde (BAP) yürütücü olarak görev yapan araştırmacıların araştırma verilerinin yönetimine yönelik tutumlarını ortaya çıkartmayı ve veri paylaşımı önündeki engelleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada betimleme yöntemi kullanılmış ve veri toplama tekniği olarak anket tercih edilmiştir. Toplam 194 araştırmacıdan bulguların toplandığı çalışmada, katılımcıların veriyi etkili bir şekilde yönetemedikleri ortaya çıkmıştır. Araştırmacıların büyük bir bölümü; yazılı bir veri yönetim planı hazırlamamakta, araştırmanın tamamlanmasından sonra veriye ilişkin devam eden uygulamaları kapsamlı bir şekilde planlamamakta, büyük miktarda veriyi kurumsal depolama alanları dışında tutmakta ve üst veri oluşturmada kabul görmüş standartları kullanmamaktadırlar. Veri yönetim süreçlerinde bilimsel alana özgü etkinin de ortaya konduğu çalışmada; oluşturulan veri türleri, verinin tutulduğu dosya türleri, üretilen veri miktarı, üst veriye aşinalık ve veri paylaşımını etkileyen nedenler gibi konularda bilimsel alanlar arası istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar olduğu saptanmıştır. Bu çalışmada ortaya çıkan en önemli sonuçlardan biri; katılımcıların verilerini yayın yolu ile paylaşmayı yeterli bulmalarıdır. Dolayısı ile araştırmacılar, araştırma verisini değil, sonuçlarını/bulgularını paylaşmayı tercih etmektedirler. Bu durum, açık araştırma verisi düşüncesi ile çelişmektedir. Araştırmacıların veri paylaşımı önündeki engeller; mevcut akademik sistem ve araştırma fikirlerinin/yöntemlerinin çalınma endişesi ile yakından ilgilidir. Bunların yanı sıra, veri yönetim süreçlerindeki problemler, konuya ilişkin hukuki düzenleme ve hizmet eksiklikleri gibi meseleler veri paylaşımı önündeki diğer engellerdir.