Ari Kovaninin Ruhu Fi̇lmi̇ni̇n İkonoloji̇si̇

Abstract

Öz Bu çalışma, Arı Kovanının Ruhu (El Espíritu de la Colmena, 1973) filmindeki imgelerin anlamlarını ve yönetmen Victor Erice'nin ima etiği düşünceleri araştırmaktadır. Filmde iç savaş sonrasında İspanya'da, bir ailenin yaşamından kesit sunulmaktadır. Kastilya kırsalında geçen öyküde, Ana adlı bir çocuğun çevresinde karşılaştığı nesne, kişi ve durumları keşfetmesi, ailedeki bireylerin duyguları işlenmektedir. Film, arı kovanı ve Frankenstein gibi metafor simgelerle tarihteki bazı resim, film ve öykülere atıfta bulunur. Ailenin yaşadığı evdeki Barok dönemi tabloları, yönetmenin gelenekle bağı ve örtük düşünceleri olduğunu göstermektedir. Filmdeki anlamların ve yönetmenin düşüncelerinin kavranabilmesi için, sanat ve düşünce tarihine yönelik araştırmalar gerektiren Panofsky'nin ikonolojik çözümleme yönteminden yararlanılmıştır. İlk bölümde filmde dikkat çeken bazı imge ve ifadeler seçilmiş, bunların ikonografik çözümlemesi yapılmıştır. Sonraki aşamada filmde ima edilen bazı kavramlar ve yönetmenin bu kavramlarla ilişkili düşünceleri irdelenmiştir. Filmde kullanılan simgeler, analojiler ve metaforlar üzerinden başlatılan araştırmanın sonunda, dayanışmacı toplumsal yapılanmayı temsil eden kovan metaforunun çeşitli toplumsal anlamları da tartışılmıştır. Filmde kullanılan imge ve şiirsel ifadelerden yola çıkılarak yönetmenin resim, şiir, öykü ve filmlerdeki atıfları araştırılmıştır. Yönetmen, izleyiciyi resim, edebiyat, sinema, kültürel entomoloji ve mekân tasarımı konularında araştırma yapmaya yöneltmektedir. Bu yazı, filmin renginden, ışığından, dokusundan, duygu penceresinden ve meselesinden başlayarak sanat tarihine, kültürel entomolojiye ve mimarlığa uzanan bir değerlendirme sunmaktadır.