Atvinnulíf við nýjar aðstæður

Abstract

Í þessu riti eru birtar fimm ritgerðir eftir sex höfunda sem kynntar voru hinn 10. Júní 2010 á ráðstefnu Háskólans í Reykjavík og Háskóla Íslands sem bar heitið "Atvinnulíf við nýjar aðstaeður." Tilgangur ráðstefnunnar var að líta fram á veginn og leggja á ráðin um endurreisn efnahagslífsins.Höfundarnir sex hafa fjölbreyttan bakgrunn og innsýn í íslenskt efnahagslíf. Saman gefa greinar þeirra mynd af mörgum þeim verkefnum sem ráðast þarf í á naestunni, umgerð efnahagslífsins og innviðum í ljósi reynslu síðustu ára. Fjallað er um bóluhagkerfið sem nú er liðið undir lok, starfsumhverfi fyrirtaekja, nýsköpun, skipulag og starfsemi viðskiptabanka og stjórn peningamála. Gylfi Magnússon gerir upp fortíðina. Hann fjallar um áhrif innstreymis fjármagns á efnahagslífið og fjárhag hins opinbera, innlendra fyrirtaekja, heimila, og erlendra lánardrottna. Þau Guðrún Johnsen og Gylfi Zoega lýsa því hvernig óstöðugleiki efnahagslífsins átti raetur í innra skipulagi viðskiptabanka og fyrirkomulagi og umgerð peningamálastjórnar Seðlabankans og leggja til úrbaetur á þessum sviðum. Þeir Benedikt Jóhannesson, Örn D. Jónsson og Rögnvaldur J. Saemundsson lýsa síðan hvernig óstöðugleiki peningahagkerfisins; gengis, vaxta og eignaverðs, gerði stjórnendum fyrirtaekja erfitt fyrir og hamlaði viðgangi annars atvinnulífs en þess sem byggði á lántökum og fjárfestingum. Saman gera ritgerðirnar mynd af hagkerfi þar sem efnahagslegir hvatar voru til rentusóknar og stóðu í vegi fyrir skynsamlegum rekstri banka og fyrirtaekja, nýsköpun og frumkvöðla---starfsemi. Miklar sveiflur gengis krónunnar og háir og breytilegir vextir innan lands urðu til þess að skapa óvissu í rekstri fyrirtaekja. Háir vextir urðu jafnframt til þess að skapa gróðataekifaeri í formi vaxtamunarviðskipta sem innlend fyrirtaeki og einstaklingar hagnýttu sér. Efnahagsreikningar fyrirtaekja voru síkvikir vegna gengistryggingar lána og flöktandi eignaverða og rekstrarreikningar voru einnig kvikir vegna mikillar sveiflu í gengi krónunnar. Áaetlanir til langs tíma voru illmögulegar. Fyrirtaeki sem störfuðu utan fjármála---, innflutning---og byggingageirans áttu við erfiðleika að stríða vegna hás gengis krónunnar og mikillar samkeppni um starfsfólk. Viðskiptabankarnir studdu lítið við innlenda nýsköpun og frumkvöðlastarfsemi.Höfundar leggja til breytingar á skipulagi efnahagslífsins sem aetlað er að ráða bót á þessum vandamálum og hvetja til skynsamlegri reksturs fyrirtaekja. Hér verður farið yfir helstu atriði ritgerðanna.