ÁgripVið upphaf 21. aldarinnar var Ísland eitt opnasta þjóðríki í heimi, vel menntuð þjóð með fjölþaett greinabundin tengsl og góðan aðgang að erlendu fjármagni. Taeplega tíu árum síðar hrynur íslenska bankakerfið og fjölmörg staerstu fyrirtaeki landsins verða gjaldþrota. Í þessari grein eru kenningar Schumpeters, Kirzners og Baumols um frumkvöðulinn og hlutverk hans notaðar til að fjalla um hvernig aukin faerni til nýsköpunar, opnun erlendra markaða og einkavaeðing leiðir ríka þjóð inn í alþjóðlegt hagkerfi með ófyrirséðum afleiðingum. Spurt er hvort endurskapa megi aftur þaer hagfelldu forsendur sem til staðar voru í upphafi aldarinnar og vinna að því að atvinnulífið leiti í farveg sem er happadrjúgur fyrir íslenskt samfélag. Niðurstaðan er sú að það sé haegt takist að hlúa að þeim sérhaefðu nýsköpunarfyrirtaekjum sem haldið hafa velli og byggja upp nýsköpunardrifið hagkerfi. Til þess þarf að gera breytingar á stofnanaumhverfi og forðast atvinnustefnu sem byggir á nýtingu fullnýttra náttúruauðlinda. Abstract At the beginning of the 21. century the Icelandic economy was characterized by openness, highly educated workforce, diverse international connections, and abundant access to foreign capital. Less than ten years later its banking system has collapsed and many of the country's largest firms are facing bankruptcy. In this paper we use theories of entrepreneurship put forward by Schumpeter, Kirzner and Baumol to analyze how improved innovation capacity, opening of foreign markets, and privatization connects a prosperous micro---state to the international economy with unforeseen consequences. We ask if the favorable conditions at the beginning of the century can be restored and the evolution of the economy directed to a path that is more favorable for the country. We argue that this is possible by attending to the specialized innovation companies that have survived the crisis and focusing on the development of an innovation---driven economy. Changes to the institutional set---up and avoidance of a factor---driven industry policy are pertinent to such development. JEL---flokkun

No abstract

No abstract

The late twentieth century is widely heralded as the time that proved the inadequacies of communism and socialism and the triumph of the free market. Free trade interlinking an increasingly globalized economy would make war among nations unthinkable. Resources that previously supported governments were freed for private use. The liberated and self-regulating market would insure efficiencies unknown to centralized planners, remove the need for most regulations, and usher in an age of unknown plenty and prosperity for all. The foundation of the successful free market would be the unfettered individual. This ideology, known as "neoliberalism," would have tragic consequences for millions as its proponents such as the Chicago School economists and their political allies implemented its tenets around the world (Klein 2007; Mirowski 2014). Iceland was not immune. Icelandic economists, ideologues, and politicians enacted their own version of neoliberalism centered on the instantaneous creation of wealth through the privatization of the resources of the sea-fish (Bergmann 2014). As it had done around the world, neoliberalism eventually concentrated wealth in

Í þessu riti eru birtar fimm ritgerðir eftir sex höfunda sem kynntar voru hinn 10. Júní 2010 á ráðstefnu Háskólans í Reykjavík og Háskóla Íslands sem bar heitið "Atvinnulíf við nýjar aðstaeður." Tilgangur ráðstefnunnar var að líta fram á veginn og leggja á ráðin um endurreisn efnahagslífsins.Höfundarnir sex hafa fjölbreyttan bakgrunn og innsýn í íslenskt efnahagslíf. Saman gefa greinar þeirra mynd af mörgum þeim verkefnum sem ráðast þarf í á naestunni, umgerð efnahagslífsins og innviðum í ljósi reynslu síðustu ára. Fjallað er um bóluhagkerfið sem nú er liðið undir lok, starfsumhverfi fyrirtaekja, nýsköpun, skipulag og starfsemi viðskiptabanka og stjórn peningamála. Gylfi Magnússon gerir upp fortíðina. Hann fjallar um áhrif innstreymis fjármagns á efnahagslífið og fjárhag hins opinbera, innlendra fyrirtaekja, heimila, og erlendra lánardrottna. Þau Guðrún Johnsen og Gylfi Zoega lýsa því hvernig óstöðugleiki efnahagslífsins átti raetur í innra skipulagi viðskiptabanka og fyrirkomulagi og umgerð peningamálastjórnar Seðlabankans og leggja til úrbaetur á þessum sviðum. Þeir Benedikt Jóhannesson, Örn D. Jónsson og Rögnvaldur J. Saemundsson lýsa síðan hvernig óstöðugleiki peningahagkerfisins; gengis, vaxta og eignaverðs, gerði stjórnendum fyrirtaekja erfitt fyrir og hamlaði viðgangi annars atvinnulífs en þess sem byggði á lántökum og fjárfestingum. Saman gera ritgerðirnar mynd af hagkerfi þar sem efnahagslegir hvatar voru til rentusóknar og stóðu í vegi fyrir skynsamlegum rekstri banka og fyrirtaekja, nýsköpun og frumkvöðla---starfsemi. Miklar sveiflur gengis krónunnar og háir og breytilegir vextir innan lands urðu til þess að skapa óvissu í rekstri fyrirtaekja. Háir vextir urðu jafnframt til þess að skapa gróðataekifaeri í formi vaxtamunarviðskipta sem innlend fyrirtaeki og einstaklingar hagnýttu sér. Efnahagsreikningar fyrirtaekja voru síkvikir vegna gengistryggingar lána og flöktandi eignaverða og rekstrarreikningar voru einnig kvikir vegna mikillar sveiflu í gengi krónunnar. Áaetlanir til langs tíma voru illmögulegar. Fyrirtaeki sem störfuðu utan fjármála---, innflutning---og byggingageirans áttu við erfiðleika að stríða vegna hás gengis krónunnar og mikillar samkeppni um starfsfólk. Viðskiptabankarnir studdu lítið við innlenda nýsköpun og frumkvöðlastarfsemi.Höfundar leggja til breytingar á skipulagi efnahagslífsins sem aetlað er að ráða bót á þessum vandamálum og hvetja til skynsamlegri reksturs fyrirtaekja. Hér verður farið yfir helstu atriði ritgerðanna.