Avrupa Birliği’nin Üçüncü Ülkelerle Harici Farklılaştırılmış Entegrasyon Modelleri ve Türkiye-AB İlişkilerinin Geleceği: Neoliberal Bir Yaklaşım

Abstract

ÖzHâlihazırda AB'nin siyasi sisteminin önde gelen bir öğesi olan "farklılaştırılmış entegrasyon" kavramına yönelik analizler ve tartışmalar, özellikle geçtiğimiz on sene içerisinde AB'nin hala içinde bulunduğu çok katmanlı kriz dönemi ışığında artmıştır. İlgili çalışmaların çoğu, AB içerisinde vuku bulan farklılaştırılmış entegrasyon ile ilgilenirken, bu kavramın "dış boyutu" olarak nitelendirilen ve üçüncü ülkelerin AB'nin karar alma süreçlerine dahil olmadan AB müktesebatının farklı bölümleri ile farklı derecelerde uyum yakalamaları aracılığıyla meydana gelen "harici farklılaştırılmış entegrasyon" konusunda gerçekleştirilmiş çalışmalar son derece sınırlıdır. Bu çalışma, AB ve üçüncü ülkeler arasında harici farklılaştırılmış entegrasyon modellerinin geliştirilmesini neoliberal kuramın temel varsayımları temelinde açıklamayı ve bu kuramsal çerçevede AB ve üçüncü ülkeler arasında hâlihazırda gerçekleştirilen üç harici farklılaştırılmış entegrasyon modelini (Avrupa Ekonomik Alanı, Avrupa Komşuluk Politikası ve Stratejik Ortaklık) incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, aynı zamanda, neoliberalizmin odaklandığı "karşılıklı bağımlılık" kavramı ışığında Türkiye-AB ilişkilerinde ve AB katılım müzakereleri sürecinde son dönemde yaşanan gelişmeleri analiz etmektedir ve yakın geçmişte iki taraf arasında hayata geçirilen ikili diyalog mekanizmalarını dikkate alarak Türkiye ile AB arasında üyelik çerçevesinin dışında bir harici farklılaştırılmış entegrasyon modeli oluşturulması ihtimaline değinmektedir.

Unpacking the New Complexities of EU–Turkey Relations: Merging Theories, Institutions, and Policies

“…Reflecting on the 'never-ending story' of Turkey and the EU (Müftüler- Baç, 1998) and the 'open-ended' nature of Turkey's accession negotiations (Council of the EU, 2005: 5), we can observe, more recently, a gradual re-orientation in EU-Turkey studies beyond the exclusive understanding of EU-Turkey relations as just another case of EU enlargement. An emerging array of studies scrutinizes potentials and challenges of alternative forms of partnership outside the accession context (e.g., Müftüler-Baç, 2017;Turhan, 2017Turhan, , 2018Saatçioglu et al, 2019;Akgül-Açıkmeşe &Şenyuva, 2018). This trend is accompanied by scholarly debates on third countries' selective alignment with the EU acquis (widely referred to as 'external differentiated integration') after the withdrawal of the UK from the EU (Schimmelfennig et al, 2015;Lavenex, 2015;Gstöhl, 2016;Leruth et al, 2019).…”

“…The first part of the book, 'Theories and Concepts', puts together complementary and competing conceptual and theoretical approaches with distinct analytical frameworks to study the overall evolution of EU-Turkey relations. The chapters cover approaches from major theoretical schools that are typically employed or referenced in EU-Turkey studies: neoliberalism/liberal intergovernmentalism (Müftüler-Baç & McLaren, 2003;Turhan, 2012Turhan, , 2016Reiners & Tekin, 2020), constructivism (Neumann, 1999;Sjursen, 2002;Aydın-Düzgit, 2012), historical institutionalism (Camyar & Tagma, 2010;Bürgin, 2016;Icoz, 2011), Europeanization (Noutcheva & Aydın-Düzgit, 2012;Börzel & Soyaltın, 2012;Alpan, 2014;Tekin & Güney, 2015;Aydın-Düzgit & Kaliber, 2016;Süleymanoglu-Kürüm & Cin, 2021), rhetorical entrapment (Schimmelfennig, 2009Bürgin, 2010;Saatçioglu, 2012), and differentiated integration (Turhan, 2017(Turhan, , 2018Müftüler-Baç, 2017;Özer, 2020). All chapters include an assessment of the basic features and core assumptions of the theory or concept under scrutiny, a brief review of the associated core literature and terminology, and the identification of key actors, forums, institutional frameworks, and policies most relevant from the respective perspective.…”

Representation of Europe in the Turkish Media’s Perception of “Civilization” During Period of Syrian Migrant Crisis

“…İkincisi ise yine AB'nin güvenlik endişeleri nedeniyle mültecileri Türkiye'de tutmaya çalışması sonucunda AB'nin Türkiye'ye uyguladığı koşulluluğunu zayıflatarak Türkiye-AB ilişkilerinin yapısını asimetrik olmaktan daha simetrik (eşitler arası) bir yapıya evirmesidir. Bu durumda AB-Türkiye ilişkileri tam üyelik perspektifinden uzaklaşmış, harici farklılaştırılmış entegrasyon modelleri tartışmaya açılmış (Turhan, 2018) ve ilişkilerin seyri hiç olmadığı kadar belirsiz hale gelmiştir. Bu belirsizlik hali de "en az muhtemel" vaka seçimi gerekçelendirmesinde üçüncü nedene işaret etmektedir.…”

The Development of the European Union’s Common Security and Defense Policy’s Security Dimension and Pesco’s Role: Opportunities and Challenges

“…Nitekim, PESCO, AB'nin özerk ve yetkin bir eylem kapasitesine sahip olması yolunda 'esnek kurumsallaşma' adımını beraberinde getirmekte ve OGSP'nin savunma boyutuna ilişkin tüm konularda bütünleşme ve kurumsallaşmanın AB'ye üye tüm devletler tarafından aynı zamanda ve aynı şekilde kabul görmesi ve uygulanması zorunluluğunun ve dolayısıyla bireysel veto kullanımının kısmen önüne geçmektedir. AB'ye üye devletlerin farklı politika alanlarında vuku bulan bütünleşme süreçlerine farklı derecelerde, hızlarda ve zamanlarda katılım gösterdikleri bir sistem olarak tanımlanabilecek (European Parliament, 2015;Turhan, 2018; Akgül Açıkmeşe ve Şenyuva, 2018) farklılaştırılmış entegrasyonun/bütünleşmenin (differentiated integration) OGSP alanında daha genişletilerek kullanılmasına olanak sağlayan PESCO'nun hukuki temeli TEU'nun 42(6). ve 46. maddelerinde belirlenmiştir.…”

“…Bütünleşmede esneklik sağlayan ve "belli bir zaman diliminde (bazen önceden belirlenmiş, bazen de hiç kısıtlanmamış bir zaman diliminde) üye ülkelerin AB'nin belirli politika alanlarına yönelik birbirlerinden farklı hak ve sorumluluklara sahip olmaları" (Kölliker, 2010: 40-41) olarak tanımlanan farklılaştırılmış entegrasyon/bütünleşme, savunma da dahil olmak üzere AB'nin para politikası ve adalet ve içişleri politikası birçok politika alanında uzun yıllardır varlığını sürdürmektedir (Turhan, 2018). Nitekim birçok politika alanında vuku bulan bütünleşme süreçlerine tüm üye devletler aynı kapsamda ve zaman diliminde katılım göstermemektedirler (Turhan, 2018). PESCO da savunma kabiliyetlerinin geliştirilmesi, savunma operasyonlarının etkinliğinin arttırılması ve ilgili ulusal politikaların AB düzeyinde uyumlaştırılmasına gibi işbirliklerine ilk aşamada istekli üye devletlerin katılım gösterdiği, diğer üye devletlere de sonradan ilgili işbirliğine katılma olanağını sunan bir farklılaştırılmış bütünleşme modelidir.…”