Balkan Pact Ii and Turkey (1953-1955)

Abstract

ÖzetII. Dünya Savaşı'nın ardından ABD ve Sovyet Rusya arasındaki rekabet, "Soğuk Savaş" olarak anılan bir dönemin başlamasına sebep olmuştur. Türkiye, Sovyet yayılmacılığı karşısında ABD ile yakınlaşmış ve Batı Blokunun doğal bir üyesi haline gelmiştir. Türkiye Soğuk Savaş yıllarında bölgesel güvenlik teşkilatlarının kuruluşunda da etkin bir rol oynamıştır. İkinci Balkan Paktı bu güvenlik teşkilatlarından biri olup Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya'nın Sovyet tehdidine karşı bir araya gelmeleri ile kurulmuştur. İkinci Balkan Paktını ortaya çıkaran ilk antlaşma 28 Şubat 1953 tarihinde imzalanan Ankara Anlaşmasıdır. 7 Kasım 1953 tarihinde Ankara Antlaşmasının amaçlarını gerçekleştirmek maksadı ile yeni bir anlaşma imzalanmış ve Üçlü Balkan İttifakı Daimi Sekreterliği kurulmuştur. Paktın kuruluşunu tamamlayan anlaşma ise 1954 tarihinde imzalanan Bled Antlaşmasıdır. İkinci Balkan Paktı, uzun ömürlü bir ittifak olamamıştır. Yugoslavya ile Sovyet Rusya arasındaki ilişkilerin Stalin'in ölümünün ardından yumuşaması ve Kıbrıs meselesi etrafında Türk-Yunan ilişkilerinin bozulması Paktın işlevini kaybetmesine sebep olmuştur. Bununla birlikte İkinci Balkan Paktı, üye ülkelerin hiç biri anlaşmadan çekilmediği için 1974 yılına kadar varlığını kâğıt üzerinde de olsa korumuştur. Çalışmamızın amacı, İkinci Balkan Paktı etrafında Türkiye'nin Demokrat Parti dönemindeki güvenlik politikalarına da ışık tutmaktır. Ayrıca bu kapsamda 1953-1955 yılları arasında Türkiye'nin Yunanistan ve Yugoslavya ile olan ilişkileri de değerlendirilmiştir. Çalışmamızın hazırlanması esnasında Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Belgelerinin yanı sıra dönemin basın yayın kaynakları ile telif ve tetkik eserlerden istifade edilmiştir.