Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Sakarya Koşullarında Doğal Epidemi Altında Sarı ve Kahverengi Pas Etmenlerine Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi

Abstract

Sakarya iklim özellikleri nedeniyle buğdayda pas hastalıklarının yoğun olarak görüldüğü bir yerdir. Pas hastalıkları verim ve kalitede önemli kayıplara neden olan fungal hastalıklardandır. Bu hastalıkların kimyasal mücadelesi mümkün olsa da, hem çevre ve insan sağlığı açısından hem de ekonomik ürün elde etmek için dayanıklı çeşit geliştirmek önemlidir. Bölgede yetiştirilen yeni buğday çeşitleri genellikle pas hastalıklarına karşı dayanıklı olarak bilinmektedir. Ancak, pas hastalığı etmenlerindeki ırk değişimleri, dayanıklılığın kırılmasına neden olmaktadır. 2014 yılında Avrupa'dan geldiği tahmin edilen "Warrior" sarı pas ırkı Sakarya'da tespit edilmiş ve dayanıklı olarak bilinen birçok çeşidin sarı pasa dayanıklılığının kırıldığı gözlemlenmiştir. Bu nedenle, Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü'nce yürütülmekte olan "Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları" projesi kapsamında her yıl ekimi yapılan 136 tescilli ekmeklik buğday çeşidi 2014-2015 ve 2015-2016 ürün yıllarında doğal epidemi koşullarında sarı ve kahverengi pasa karşı test edilmiştir. 2014-2015 yılında sarı pasa karşı 91 çeşit dayanıklı, 25 çeşit hassas olarak bulunmuştur. Kahverengi pas ise gelişmemiştir. 2015-2016 ürün yılında ise sarı pasa 93, kahverengi pasa karşı ise 18 çeşit dayanıklı ve orta dayanıklı olarak tespit edilmiştir. Sarı ve kahverengi pasa karşı dayanıklı ve orta dayanıklı bulunan bu çeşitler ıslah projesi kapsamında dayanıklı çeşit geliştirme çalışmalarında ebeveyn olarak kullanılacaktır.