Bilinçsiz Önyargı: Tanımı ve Önemi

Abstract

Bu çalışma, ‘bilinçsiz önyargı’ kavramına ilişkin psikoloji, sosyal psikoloji ve kısmen sosyolojideki literatüre bağlı olarak bilinçsiz önyargı olgusu ve kavramı hakkında güncel gelişme ve tartışmaları ele almayı amaçlamaktadır. Bilinçsiz önyargı, kavramın adının da açıkça işaret ettiği üzere insanların önemli bir kısmının farkında olmadığı olumsuz bir kavram ve olgudur. Bu yanıyla da insanlar arası ilişkiler ve toplumsal yaşamdaki ilişkilere olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle bu çalışma bilinçsiz önyargı hakkında farkındalık oluşturmaya ve insanların daha nesnel görüşlere sahip olabilmelerine katkıda bulunmayı da amaçlanmaktadır. Bilinçsiz önyargı, karar vermede yaşanan sistematik hata olarak tanımlanmaktadır. Çoğu durumda, kişi mevcut bilgileri anlamlandırmaya çalışırken önyargılı hale gelebilir. İnsanların bazılarının önyargılarından habersiz olduğu söylenebilir. Günümüzün karmaşık dünyasında, insanlar aynı anda işleyemeyeceği birçok bilgiye maruz kalmaktadır. Bu nedenle, karar verirken doğal olarak zihinsel kısa yollara başvurmaya eğilimlidir. Bilinçsiz veya örtük önyargı, farklı teorik yaklaşımlar etrafında açıklanmıştır. Sistem 1 ve 2, beynin nasıl yavaş ve hızlı kararlar aldığını gösterir. İkili tutum modeli ise, insanların aynı konuda hem örtük hem de açık tutumlarını nasıl geliştirdiklerini göstermektedir. Son olarak, sosyal kimlik teorisi, bireylerin olumlu özellikleri kendi iç gruplarıyla nasıl ilişkilendirdiğini ve olumsuz kalıp yargılarını da dış gruplarla nasıl ilişkilendirdiğini göstermektedir. Bilinçsiz önyargılar, toplumsal yaşamın farklı alanlarında kendisini dışavurabilmektedir. Kavram hakkındaki araştırma ve tartışmalar, olumsuz çağrışımların ve klişelerin okullarda, işyerlerinde, sağlık hizmetlerinde, siyasette ve hukuk alanında nasıl ve ne biçimlerde ayrımcılığa işaret ettiğini göstermektedir.

Are we there yet? A Mapping review to identify and organize bias research in medical education curriculum

“…Understanding the descriptive categories of bias and previous existing research efforts, as we present here is only a fraction of the issue. The theory of "cognitive bias" 231 and related branches of research [24][25][26][27][28] have been studied in the eld of psychology for over three decades. Thereafter, psychologists have classi ed cognitive bias errors into different types, grounded in heuristics 29 .…”

Ortaokul Öğrenci̇leri̇ni̇n Bakiş Açisiyla Önyargi

“…Önyargılar insanların dış görünüşlerine bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir. Suveren (2022) kişilerin diğer insanları fiziksel görünümlerine göre değerlendirdiğinde görünüm önyargısının ortaya çıktığını belirtmektedir. Greenberg vd., (2023) bize benzeyen insanlar dahil bize tanıdık olan şeyleri tercih ettiğimizi belirterek farklılıklara ilişkin önyargı geliştirebileceğimizi ifade etmektedir.…”

“…Ayrıca öğretmen adayları, üniversite öğrencileri ve öğretmenler ile önyargı üzerine yapılan araştırmalar da (Balcı & Tuncel, 2017;Küçükşen, 2020;Yaman & Güngör;2014) bulunmaktadır. Önyargılar ile ilgili yapılmış teorik çalışmalara da (Erdoğan & Vatandaş, 2020;Gürses, 2005;Suveren, 2022) rastlanmaktadır. Ancak ortaokul öğrencilerinin önyargı kavramına yönelik algıları ile ilgili yapılmış bir araştırmaya rastlanmamıştır.…”

Anne Sütü ve Laktasyon

“…Bunu sebebi, bilgileri anlamlandırmaya çalışırken genellikle önyargılı olunmasıdır ve çoğu zaman önyargı karar vermede yaşanan sistematik hata olarak tanımlanır. Bilinçsiz önyargının, okullarda, Sağlık Alanında, Yasal-Hukuksal Alanda, İşyerlerinde ve Siyasette toplumdaki kişi ve kurumları anlamada önemli rolü olan olumsuz etkileri vardır (Suveren, 2022).…”

“…Bilinçsiz önyargılar daha çok işyerlerinde yaygın olduğu için birçok uzman önemli sayıda araştırma yaparak yöneticilerin önyargılarını azaltmalarına yönelik uygulayabilecekleri adımlar saptamıştır (Suveren, 2022). Toribio'a göre, yöneticiler iş yerinde yaşanabilecek önyargıların farkında olup çalışanları da bu konularda duyarlı hale getirerek onlarında bilinçsiz önyargıları fark etmelerini sağlamalıdır.…”