Böcekleri̇ Takim Düzeyi̇nde Teşhi̇se Yöneli̇k Geli̇şti̇ri̇len Mobi̇l Uygulamanin Özel Yetenekli̇ Öğrenci̇ler Açisindan Etki̇li̇li̇ği̇ni̇n Değerlendi̇ri̇lmesi̇

Abstract

Bu çalışmanın amacı, özel yetenekli öğrencilerin, yaşadığı ortamda bulunan böcekleri tanımasına yardımcı olmak, biyolojiyi sevdirmek, teknolojinin de katkısıyla tür teşhisinin daha kolay ve anlaşılır yapılmasını sağlamak için bir mobil uygulama geliştirmek ve uygulamanın etkililiğini incelemektir. Araştırma iki aşamada yürütülmüştür. İlk aşamada tasarım tabanlı araştırma yoluyla mobil uygulama tasarlanmıştır. İkinci aşama ise, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına uygun olarak geliştirilen uygulamanın kullanımı ve öğrenci görüşlerinin alınması şeklindedir. Bu çalışmada, Adobe Animate CC program ile AS3 kodlama dili kullanılarak böcekleri takım düzeyinde teşhis eden mobil uygulama geliştirilmiştir. Mobil uygulamanın, kullanım ve uygulanabilirliğini belirlemek için öğrencilere yönelik bir çalışma yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Aksaray Bilim ve Sanat Merkezinde eğitim gören devlet ve özel okula devam eden 6. sınıftan 14, 7. sınıftan 25 ve 8. sınıflarda 31 olmak üzere toplamda 35 kız, 35 erkek 70 öğrenciden oluşmaktadır. Öğrencilere konu ile ilgili ders anlatımının ardından uygulama hakkında bilgi verilerek, örnek böcekler üzerinden teşhis yapmaları istenmiştir. Ayrıca mobil uygulamayı kullanan öğrencilerin %10'una karşılık gelen 7 öğrenciyle görüşme yapılmıştır. Görüşmeden alınan cevaplar doğrudan alıntı yapılarak içerik analizinden yararlanılarak Miles ve Huberman görüş birliği katsayısı kullanılarak değerlendirilmiştir. Öğrenci görüşmelerinde verilen cevaplara göre çalışmanın güvenilirlik katsayısı % 85 bulunmuştur. Buda çalışmanın kendi içinde güvenilir ve tutarlı olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin % 77,1'inin teşhis yapmada zorlanmadıkları, %22,9'inin ise teşhis yapmakta zorlandıkları görülmüştür. % 85,7'sinin mobil uygulamayı olumlu buldukları ve % 14,3'ünün olumsuz buldukları görülmüştür. Sonuç olarak; araştırmanın güvenilir olduğu, öğrencilerin % 77,1'inin mobil uygulamayla teşhisi kolay yapabildikleri ve % 85,7'sinin mobil uygulamayı olumlu buldukları anlaşılmıştır. Ayrıca öğrencilerin uygulamadan keyif aldıkları, uygulamayı rahat kullanabildikleri ve sıkılmadan gerçekleştirebildikleri görülmüştür.

Özel Eğitim Alanında Tasarım Tabanlı Araştırma Yöntemiyle Yapılmış Olan Çalışmalar: Sistematik Derleme

“…Bunun yanında bireyin yetersizliğinden kaynaklı bir kısıtlılığa yönelik yapılan çalışmalardan birinin iletişimi kolaylaştırma (%4,76), diğerinin ise odaklanma ve dikkat problemlerini çözme (%4,76) ile ilgili olduğu görülmektedir. Ayrıca bu çalışmalardan 11'i (%52,38) kapsamında bir öğretim tasarımı modeli (etkinlik ve/veya materyaller) (Baltacı vd., 2016;Kızılaslan & Sözbilir, 2017a;Kızılaslan & Sözbilir, 2018a;Kızılaslan & Sözbilir, 2018b;Kızılaslan & Sözbilir, 2022;Okcu & Sözbilir, 2016a;Okcu & Sözbilir, 2016b;Okcu & Sözbilir, 2016c;Sözbilir vd., 2019;Yazıcı & Sözbilir, 2020a;Yazıcı ve Sözbilir, 2020b), 9'u (%42,86) kapsamında ise teknolojik bir ürün (mobil uygulama / yazılım) (Bedir-Erişti vd., 2017;Dönmez vd., 2016;Gül vd., 2018;Karataş & Solak, 2020;Kuzu vd., 2014;Oktekin & Çavuş, 2019;Şahin-Kölemen & Akgün, 2022;Yaman vd., 2015;Yaman vd., 2016) geliştirilmiştir. Daha önce de bahsedildiği üzere bir çalışmada (%4,76) da sadece TTA kapsamında geliştirilmiş bir ürünün TTA'nın son basamağı bağlamında değerlendirmesi (Kızılaslan & Sözbilir, 2017b) yapılmaktadır (Başka bir deyişle, TTA'nın en son basamağı yayına dönüştürülmüştür).…”

“…Aileler çıkarıldığında (normal gelişim gösteren bireylere yönelik cinsiyet bilgisine ulaşılamadığı için hesaplamalara dâhil edilmemiştir) ve sadece özel gereksinimli bireyler değerlendirildiğinde katılımcıların 147'sini erkek (%67,12), 72'sini kadın (%32,88) katılımcılar oluşturmaktadır. Bunların yanında üç çalışmada (Okcu & Sözbilir, 2016a;Okcu & Sözbilir, 2016b;Okcu & Sözbilir, 2016c;Şahin-Kölemen & Akgün, 2022) tüm katılımcılara, bir çalışmada (Karataş & Solak, 2020) ise bazı katılımcılara ilişkin cinsiyet bilgisine yer verilmemiştir. Tüm katılımcılardan 221'ine ait sınıf düzeyi bilgisi paylaşılmıştır.…”

“…Ayrıca bazı çalışmalarda her ne kadar bu yönde bilgiler paylaşılmış olsa da sadece iki çalışmada (%9,09) kodlayıcılar arası güvenirlik yüzdesinin hesaplandığı görülmüştür. Bunların birinde (Yazıcı & Sözbilir, 2020b) kodlayıcılar arası güvenirlik yüzdesinin %80'nin üzerinde, diğerinde (Karataş & Solak, 2020) ise %85 olarak hesaplandığı ifade edilmiştir.…”

“…İncelenen çalışmaların 10'unda birinci aşamada ihtiyaç analizi; ikinci aşamada tasarım, geliştirme ve uygulama; üçüncü aşamada ise değerlendirme olmak üzere üç aşamalı bir sürecin izlendiği ortaya çıkmıştır. Bunun yanında dördünde TTA süreci ve TTA sürecinin sonunda geliştirilen prototipin değerlendirilmesinin yapıldığı değerlendirme süreci olmak üzere iki aşamalı bir sürecin takip edildiği saptanmıştır (Karataş & Solak, 2020;Oktekin & Çavuş, 2019;Yaman vd., 2015;Yaman vd., 2016). Bununla birlikte altı çalışmanın da farklı uygulama basamaklarına sahip olduğu görülmüştür.…”

“…Tüm bunlarla birlikte bir çalışmada da TTA sürecinin son basamağı bağlamında TTA çıktısının değerlendirilmesinin hedeflendiği anlaşılmıştır (Kızılaslan & Sözbilir, 2017b). Ayrıca TTA sürecinin işletildiği çalışmalardan 10'unun bir döngüde (Kızılaslan & Sözbilir, 2017a;Kızılaslan & Sözbilir, 2018a;Kızılaslan & Sözbilir, 2018b;Kızılaslan & Sözbilir, 2022;Okcu & Sözbilir, 2016a;Okcu & Sözbilir, 2016b;Okcu & Sözbilir, 2016c;Sözbilir vd., 2019;Yazıcı & Sözbilir, 2020a;Yazıcı & Sözbilir, 2020b), 2'sinin iki döngüde (Baltacı vd., 2016;Gül vd., 2018), 5'inin üç döngüde (Dönmez vd., 2016;Karataş & Solak, 2020;Kuzu vd., 2014;Şahin-Kölemen & Akgün, 2022;Yaman vd., 2016), ikisinin ise dört döngüde (Yaman vd., 2015;Yaman vd., 2016) sonlandırıldığı görülmektedir. Yaman ve diğerleri (2016) tarafından yapılan çalışmada iki mobil uygulamanın geliştirildiği ve bunlardan birisinin üç döngüde, diğerinin dört döngüde tamamlandığı saptanmıştır.…”