Buhari’nin Cerh-Ta’dil Metodu Adlı Eser Üzerine

Abstract

Ülkemizde cerh-ta'dîl sahası ile ilgili çalışmaların istenilen kemmiyet ve keyfiyette olmadığı ehlinin malumudur. Özellikle hicrî 2. asırdaki cerh-ta'dîl faaliyetleri 2010'lardan sonra daha derinlikli bir tarzda ele alınmaya başlanmış, bu ilmin zirve şahsiyetlerinin faaliyetlerini sürdürdüğü hicrî 3. asır ise şu ana kadar ciddî herhangi bir çalışmaya konu olmamıştır. Bu dönem münekkitleri tekil olarak ve özellikle bazı eserleri çerçevesinde incelenebileceği gibi cerh-ta'dîli yapma tarzları, bu bilgileri öğrenme ve aktarma süreçleri gibi daha üst bir zaviyeden de ele alınabilir. Yahya b. Maîn, Ali b. el-Medînî, Ahmed b. Hanbel gibi münekkit âlimlerin cerh-ta'dîl metotları etraflıca incelenmemişse de onların talebesi tabakasındaki Buhârî'yi bir cerh-ta'dîl âlimi olarak tasvir etmeyi hedefleyen bir çalışma doktora tezi olarak hazırlanmış ve neşredilmiştir: Mustafa Taş, Buhari'nin Cerh-Ta' dil Metodu. Gerçekten de iddialı ismi ve hacmi ile Taş'ın çalışması Buhârî'nin cerh-ta'dîl metodunu tasvir etmeye talip olması bakımından hayli heyecan uyandırıcıdır. Onun bu yükün altından ne oranda kalkabildiği ise bu yazının konusunu teşkil etmektedir. Taş'ın çalışması üç bölümden oluşuyor. Birinci bölüm Buhârî'nin ilmî şahsiyeti ve ricâl ilmindeki yerine tahsis edilmiş. Yazar bu çerçevede onun ricâle dair eserlerini tanıtıyor. 1 İkinci bölüm "Buhârî'nin Cerh-Ta'dîl Metodu" başlığını taşıyor. Yazar burada cerh-ta'dîl ilmi hakkında bilgiler sunup Buhârî'nin cerh-ta'dîl metoduna ve onun kullandığı cerh-ta'dîl lafızlarına yer veriyor. 2 Son bölüm ise Buhârî ile diğer münekkitlerin karşılaştırılmasına ayrılmış. Bu bölümde Buhârî'nin görüşleri, kendisinden önceki münekkitlerin yanı sıra çağdaşı ve sonrasındaki âlimlerle de karşılaştırılıyor. 3 Çalışma sonuç kısmıyla ve eserde işlevsel kılınamayan hacimli bir ekler faslıyla sona eriyor. 4