ÖZET TANITIM: Eklem şikayetleri ile birlikte radyograflarda mandibular kondillerden birinin küçük olması, temporomandibular eklemde (TME) osteoartrit veya diğer artritler nedeniyle oluşan kemik yıkımına bağlı olabilir. Çocukluk çağında geçirilen travma veya alınan radyoterapiye bağlı kondil hipoplazisi ile birlikte sekonder TME problemi de ayırıcı tanıda düşünülmelidir.
GİRİŞMandibular kondilin kemik morfolojisindeki değişiklikler çoğu zaman karşımıza ilk olarak panoramik radyograflarda çıkmaktadır. Mandibular kondil; panoramik radyograflarda ramus mandibulaya bir boyun kısmı ile bağlı olan, elips benzeri bir kemik doku şeklinde görülür. Kondilin şekli belirgin değişiklikler gösterir; üst kısmı düz, sivri, açılı, yuvarlak veya dışbükey olabilir.1,2 Kondillerin radyografik değerlendirmesinde kondil hipoplazi ve hiperplazisi, eklem yüzeylerinde düzleşme, kortikal tabaka altında skleroz, subkortikal kistler, erozyon, osteofitler, eklem faresi, şekil bozukluğu ve kemik ankilozu olup olmadığı incelenmelidir. Panoramik radyograflarda yukarıda sözü edilen değişikliklerin birçoğu izlenebilir.2,4 Diğer yandan, panoramik radyografi tekniğinde kondilin lateral kutbu kondil başı üzerine süperpoze olur ve görüntünün anterior kıs-mını oluşturur; radyografta kondilin tepesi olarak görülen yer ise aslında kondilin medial kutbudur. Bu teknikle alı-nan radyograflarda artiküler fossa da kondilin üst kıs-mına süperpoze olur. 1,5 Panoramik radyograflar değerlendirilirken bu anatomik özelliklerin, süperpozis-yonların, ışınların geliş açısının ve hasta pozisyonlandırmadaki hataların etkileri gözönüne alınmalıdır. 6 Bilgisayarlı tomografi, eklemin kemik komponentlerinin üç boyutlu şekli ve iç yapısı ile ilgili olarak, konvansiyonel radyograflardan daha çok bilgi verir. Bunun nedenleri, bilgisayarlı tomografide başka anatomik oluşumların kondil üzerine süperpoze olmaması, ince kesitler alına-bilmesi, farklı düzlemlerde inceleme yapılabilmesi ve üç boyutlu rekonstrüksiyon yapılabilmesidir.
2Kondillerde şekil ve büyüklük anomalilerinin nedenleri konjenital veya kazanılmış olabilir. Kraniyofasiyal malformasyonlar, çocukluk çağında geçirilen travma veya alınan radyoterapi, kondili etkileyen enfeksiyonlar kondilde bü-yüme ve gelişmeyi olumsuz etkileyebilir. 2,7,8 Buna ek olarak, temporomandibular eklem tutulumu olan artritler ve osteoartrit de kondillerde değişikliklere neden olabilir. 2,5,9 Bu makalede, panoramik radyografta sağ mandibular kondilde şekil bozukluğu ve kortikal tabakada kayıp tespit edilen olgu sunulmuş; olası etiyolojik faktörler, ayı-rıcı tanı, klinik ve radyografik bulgular ve tedavi planlaması tartışılmıştır.
Olgu bildirimi
Temporomandibular eklem osteoartriti: olgu bildirimiActa Odontol Turc 2015;32(1):26-30