Çocuklarin Benli̇k Algisi, Mi̇zaç Ve Sosyal Beceri̇leri̇ Arasindaki̇ İli̇şki̇ler

Abstract

Bu araĢtırmada, okul öncesi dönem çocuklarının benlik algıları, mizaçları ve sosyal becerileri arasındaki iliĢkilerin incelenmesi amaçlanmıĢtır. AraĢtırma iliĢkisel tarama modelinde yürütülmüĢtür. AraĢtırmanın örneklem grubu; Erzurum il merkezine bağlı devlete ait okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 300 çocuktan oluĢturulmuĢtur. Veriler; kiĢisel bilgi formu, DeMoulin Çocuklar için Benlik Algısı Ölçeği, Çocuklar için Kısa Mizaç Ölçeği ile Okul Öncesi Çocuklar için Sosyal Beceri Formu kullanılarak toplanmıĢtır. Verilerin analizi sonucunda; benlik algısı, mizaç ve sosyal beceriler arasında anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır. AraĢtırmada çocukların benlik algılarına yönelik yüksek puan elde ettikleri yanıtların özellikle "oyun oynama", "arkadaĢlık iliĢkileri", "öğretmen gibi önem verilen kiĢilerin ev ziyaretinde bulunması" üzerine yoğunlaĢtığı; düĢük puan elde ettikleri yanıtların ise "arkadaĢları tarafından verilen olumsuz tepkilere" yönelik yoğunlaĢtığı görülmüĢtür. Çocukların mizaç özelliklerine yönelik annelerin verdikleri yanıtlar, çocukların "uyku ve tuvalet gibi rutin ihtiyaçlarda değiĢken olmayan tutarlılıkta davranıĢlar sergiledikleri" yönündedir. Çocukların sosyal becerilerine yönelik verilen yanıtlarda; "ismini söyleme ve dinleme" gibi temel sosyal beceriler ile "sözel yönergelere uyma" gibi ileri sosyal beceriler üzerine yoğunlaĢtığı görüĢmüĢtür. AraĢtırmada; okul öncesi dönem çocuklarının benlik algısı toplam puan, öz saygı ve öz yeterlilik puanlarının kız çocukların lehine anlamlı farklılık gösterdiği; mizaç toplam puan ve alt boyutları ile sosyal becerilerinin kız ya da erkek olmalarına göre farklılık göstermediği sonucuna ulaĢılmıĢtır. Bununla birlikte sosyal becerinin yordayıcısı olarak mizaç ve benlik algısı incelenmiĢ; bu değiĢkenlerin sosyal beceriyi yordamadığı ancak mizacın sosyal becerilerle benlik algısına göre iliĢkili düzeyinin yüksek olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır.

Mizaç ve Öz-Düzenlemenin Çocukların Oyun Davranışını Yordamadaki Rolü

“…Some research findings in the literature reveal that there is a significant difference in self-regulation attention / impulse dimension and general selfregulation scores in favor of girls (Veijalainen, Reunamo and Alijoki, 2017;Öztabak, 2017;Tutkun, 2017;Tezel-Şahin and Işık Tekiner, 2016;. However, there are research findings that show that temperament characteristics do not differ according to gender in the literature (Zembat, Koçyiğit, Yavuz and Tunçeli, 2018). This may be interpreted as the fact that temperament is influenced by environmental factors (child rearing attitudes, culture, etc.)…”

“…Alan yazında çocukların mizaç özellikleri ile ilgili araştırma sonuçları mizaç özelliklerinin çocuğun diğer alanlardaki duygu, davranış, beceri, uyum ve öğrenmelerini etkilediğine (Coplan, Wichman ve Lagace-Seguin, 2001;Yoleri ve Küçükyeşil, 2014;Zembat, Koçyiğit, Yavuz ve Tunçeli, 2018) işaret etmektedir. Bu araştırmada öz-düzenleme becerisinin oyun etkileşiminin, olumsuz mizaç özelliklerinin (tepkisellik) ise oyun bozma davranışının yordayıcısı olduğu ortaya çıkmıştır.…”

Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Öz Düzenleme Becerileri ile Benlik Algıları Arasındaki İlişkisinin İncelenmesi

“…Kız çocukların öz düzenleme becerilerinin erkeklere göre daha yüksek olduğunu belirten çalışmalar da literatürde mevcuttur (Matthews, Ponitz ve Morrison, 2009;Kurbet, 2010;Özbey, 2018;Eroğlu, 2018;Karakurt, 2019). Kız çocuklarının öz düzenleme becerilerinin erkek çocuklardan yüksek çıkmasının nedenini kültürel faktörler ve çocuk yetiştirme tutumlarından kaynaklandığını belirten çalışmalar bulunmaktadır (Tutkun, Tezel-Şahin ve Işıktekiner, 2016;Eroğlu, 2018 (Çelik, Tuğrul ve Yalçın, 2002;Bencik, 2006;Sarıca, 2010;Zembat, Koçyiğit, Akşin-Yavuz ve Tunçeli, 2018). Erkek çocuklarının benlik algılarının kız çocuklarından yüksek olduğu sonucuna ulaşılan çalışmalar da literatürde mevcuttur (Polat ve Akşin, 2015;Akşin-Yavuz, Güven, Bayındır, Sezer ve Yılmaz, 2016).…”

“…Bu çalışmalar araştırma sonucu ile benzerlik göstermektedir. Yapılan bazı çalışmalarda ise kız çocuklarının benlik algılarının ve bazı alt boyutlarının erkek çocukların benlik algılarından yüksek bulunduğu görülmektedir (Çelik, Tuğrul ve Yalçın, 2002;Bencik, 2006;Sarıca, 2010;Zembat, Koçyiğit, Akşin-Yavuz ve Tunçeli, 2018). Erkek çocuklarının benlik algılarının kız çocuklarından yüksek olduğu sonucuna ulaşılan çalışmalar da literatürde mevcuttur (Polat ve Akşin, 2015;Akşin-Yavuz, Güven, Bayındır, Sezer ve Yılmaz, 2016).…”

“…Bireyin toplumla ve çevresiyle olan ilişkilerinin şekillenmesinde onlarla kurduğu etkileşimin birey üzerindeki etkisi kadar bireyin kendine ilişkin görüşleri de önemli rol oynamaktadır. Bireyin kendine ilişkin görüşleri benlik algısı kavramı ile nitelendirilmekte ve bu kavramı açıklarken psikolojik, sosyolojik ve fizyolojik etkenlerin karşılıklı etkileşimi merkeze alınmaktadır (Zembat, Koçyiğit, Akşin Yavuz ve Tunçeli, 2018). Benlik algısı; bireyin hayat boyunca yaşadığı olumlu veya olumsuz tüm deneyimler ile bu deneyimlerine yüklediği yargıların tümü olarak tanımlanmaktadır (Demoulin, 1999).…”