Cognitive Discourse Parameters of Directive Speech Acts in Modern Ukrainian

Abstract

The Cognitive Discourse Parameters of Directive Speech Acts in Modern UkrainianThe article presents a comprehensive multifaceted analysis of directive speech acts (based on modern media texts from the popular Ukrainian newspaper Day) taking into account the following approaches: 1) cognitive-semantic, with the projection of directive statements on extra-lingual reality, the study of their propositional-syntactic structure, and semantic relations between components; 2) formal-grammatical, which involves the identification of morphological and syntactic means of expression of motivation and the specifics of the positional structure of sentences; 3) communicative-syntactic, which allows for the characterization of directive statements in terms of their intonation and actual articulation; 4) communicative-pragmatic and discursive, which focuses on the specifics of certain types of directive speech acts in specific discourses, their perlocutionary effect, pragmatic intentions of the speakers, their communicative strategies and tactics, the interaction of the addresser and the recipient and more.Directive speech acts with infinitives, verbs of imperative, conditional and optative moods, present, past and future tenses, which are based on performative constructions, are distinguished from the formal-grammatical point of view. They all have the same propositional meaning, which at the semantic-syntactic level of the sentence is implemented in the following obligatory syntaxemes: the subject (speaker), the predicate of volitional action, the recipient of volitional action or the potential subject of action, and the predicate of potential action. In specific communicative acts, the syntaxeme of the subject of volitional action is correlated with the recipient of speech, i.e., the speaker expressing the communicative intention of motivation, and the complex syntax of the recipient of volitional action-subject of potential action – with the recipient of speech, i.e., the interlocutor from whom the speaker expects on his volition. The core of directive speech acts is formed by sentences with verbs in the imperative mood (imperatives) and vocatives. The periphery is formed by indirect statements (including narrative, interrogative, conditional), the motivational modality of which is due to context or extra-lingual situation. Verbal predicates as the centre of directive speech acts, with the semantics of order, command, request, supplication, imploration, persuasion, invitation, permission, demand, coercion, appeal, instruction, direction, recommendation, suggestion, warning, precaution, advice, admonition, preaching, etc., are usually in a communicative position rheme with the actual articulation of statements. Kognitywne parametry dyskursu dyrektywnych aktów mowy we współczesnym języku ukraińskimW artykule przedstawiono wieloaspektową analizę dyrektywnych aktów mowy (na podstawie współczesnych tekstów medialnych pochodzących z popularnej ukraińskiej gazety „Dzień”), uwzględniającą następujące podejścia: 1) kognitywno-semantyczne, z projekcją wypowiedzi dyrektywnych na rzeczywistość pozajęzykową, badaniem ich struktury propozycjonalno-syntaktycznej oraz relacji semantycznych między komponentami; 2) formalno-gramatyczne, obejmujące identyfikację morfologicznych i syntaktycznych środków wyrazu motywacji oraz specyfikę struktury pozycyjnej zdań; 3) komunikatywno-syntaktyczne, które pozwala na charakterystykę wypowiedzi dyrektywnych pod względem ich intonacji i rzeczywistej artykulacji; 4) komunikatywno-pragmatyczne i dyskursywne, które koncentrują się na specyfice pewnych typów dyrektywnych aktów mowy w określonych dyskursach, ich efekcie perlokucyjnym, pragmatycznych intencjach mówiących, ich strategiach i taktyce komunikacyjnej, interakcji adresata i odbiorcy oraz innych.Z formalno-gramatycznego punktu widzenia wyróżnia się dyrektywne akty mowy z bezokolicznikami, czasownikami trybu imperatywnego, warunkowego i optatywnego, czasów teraźniejszego, przeszłego i przyszłego, które opierają się na konstrukcjach performatywnych. Wszystkie mają to samo znaczenie propozycjonalne, które na poziomie semantyczno-syntaktycznym zdania jest realizowane w następujących obowiązkowych syntaksemach: podmiot (mówiący), predykat czynności wolicjonalnej, odbiorca czynności wolicjonalnej lub potencjalny podmiot czynności oraz predykat czynności potencjalnej. W konkretnych aktach komunikacyjnych składnia podmiotu działania wolicjonalnego jest skorelowana z odbiorcą wypowiedzi, czyli mówiącym wyrażającym komunikatywną intencję motywacji, a składnia złożona odbiorcy działania wolicjonalnego – podmiotem potencjalnego działania – z odbiorcą wypowiedzi, czyli rozmówcą, od którego mówca oczekuje inicjatywy. Rdzeń dyrektywnych aktów mowy tworzą zdania z czasownikami w trybie rozkazującym (imperatywy) i formami wołaczowymi. Peryferia tworzą wypowiedzi pośrednie (m.in. narracyjne, interrogatywne, warunkowe), których modalność motywacyjna wynika z kontekstu lub sytuacji pozajęzykowej. Predykaty werbalne jako centrum dyrektywnych aktów mowy o semantyce rozkazu, polecenia, prośby, błagania, perswazji, zaproszenia, przyzwolenia, żądania, przymusu, apelu, pouczenia, zalecenia, sugestii, ostrzeżenia, przestrogi, rady, napomnienia, nakazu itp. znajdują się zwykle w pozycji komunikacyjnej, korespondującej z właściwą artykulacją wypowiedzi.