Çok-Katmanli Kültürel Peyzaj Alanlarinin Yöneti̇mi̇: Tim Ingold’un Peyzaj Yaklaşimindan İstanbul Kara Surlari’na Bi̇r Bakiş

Abstract

Bu çalışmada, kültürel peyzaj kavramının alan yönetimine getirebileceği yeni açılımları incelemek amacıyla İstanbul Kara Surları ve çevresinin çok katmanlı peyzajının yönetimi, Tim Ingold'un 1993 tarihli "Peyzajın Zamansallığı (The Temporality of the Landscape)" başlıklı makalesinde geliştirdiği fenomenolojik yaklaşım yorumlanarak tartışılmaktadır. Ingold'un bu çalışmasındaki temel amacı peyzajın zamansallığını arkeoloji ve antropoloji bilim dalları arasındaki önemli farklılıkları bir yana koymak ve bu iki alanın bir bütün olacak şekilde ele alınması için bir zemin oluşturmaktır. Ingold'a göre, zamanlarından bağımsız olarak her kültür peyzaj içine yerleşmekte ve peyzaj içinde barınaklar oluşturmaktadır, bu da kültürlerin benzerlik ya da farklılıklarını ortaya koymaktadır. Ingold'un peyzaj kavramına odaklanarak geliştirdiği bütünleştirici ve fenomenolojik yaklaşım, kentsel miras ve kentsel arkeoloji gibi parçaların bütünle kopan ilişkisinin yeniden kurulması sorunsalına eğilen alanlar için ilham vericidir. Bu yazının amacı, Ingold'un "peyzajın zamansallığı" olgusunu, kentsel mimari miras, kültürel peyzaj ve alan yönetimi çalışmaları bağlamında incelemek ve kültürel peyzajları oluşturan çeşitli bileşenlerin birbirleriyle ilişkilerini yeniden kavramsallaştırarak kapsayıcı alan yönetimi için öneriler geliştirmektir. Ingold'un önerdiği kavramsal çerçeve ile yaklaşıldığında herhangi bir peyzaj öğesinin diğerinden üstünlüğü söz konusu olmadığı gibi daha eskinin daha önemli olması gibi zamansal olarak tanımlanan üstünlükler de söz konusu değildir. Bu perspektiften alan yönetimini insan odaklı değil peyzajın bütünselliği odaklı düşünmek mümkün olabilmektedir.

Yerel Toplulukların Miras Alanlarına Atfettiği Değerleri Ortaya Çıkartmak İçin Yöntemler

“…Dünya mirası çalışmaları çerçevesinde surlar ve çevresi için geliştirilen bu anıt odaklı yaklaşım resmi miras söylemine bir örnek oluşturmakta, çağdaş koruma yaklaşımının sosyal ve kültürel değerleri kapsayıcılığını yansıtmamaktadır. Oysa, yapım tarihi MÖ 5. yüzyıla kadar uzanan surlar, askeri bir yapı olarak döneminin ilerisinde bir mimari ve teknoloji sergilemesinin yanı sıra yüzyıllar boyunca kentin oluşumunda ve günlük yaşamındaki belirleyiciliği ile kentsel, kültürel, sosyal değerlere, peyzaj değerlerine ve somut olmayan kültürel değerlere sahiptir (Kıvılcım Çorakbaş, 2017;Öksüz ve Sarı, 2018;Aksoy ve Kıvılcım Çorakbaş, 2021;Ricci, 2018).…”