Objective: This study aims to identify possible determinants of coronary collaterals in patients with severe coronary artery disease. Methods: The current study has a retrospective cohort design. Seventy four patients with ≥90% stenosis or total occlusion of the left anterior descending artery (LAD) were enrolled; coronary collateral grades, high-sensitive C-reactive protein (hs-CRP), fibrinogen, protein C and S, lipids, uric acid levels and medications applied before coronary angiography were noted and compared. Multiple logistic regression analysis was used for the multivariate analyses of independent variables associated with the development of adequate coronary collateral vessels. Results: The presence of coronary collaterals was significantly higher in males (p=0.018), with higher hs-CRP (p=0.023), prior statin use (p=0.022), and higher Gensini scores (p<0.001). In multiple logistic regression analysis, hs-CRP levels (OR=0.94, 95.0% CI=0.883-1.000, p=0.048), male gender (OR=4.73, 95.0% CI=1.441-15.539, p=0.010) and prior statin usage (OR=4.70, 95.0% CI=1.264-17.452, p=0.021) were identified as independent predictors of coronary collateral development. Conclusion: Male gender, prior statin usage, and higher hs-CRP levels are determinants of coronary collaterals in patients with coronary artery disease. (Anadolu Kardiyol Derg 2013; 13: 146-51) Key words: Coronary collateral circulation, coronary artery disease, high-sensitivity C-reactive protein, regression analysis
Original Investigation Özgün Araşt›rma 146ÖZET Amaç: Bu çalışmada ciddi koroner arter hastalığı olanlarda koroner kollateral gelişimini sağlayan muhtemel nedenler araştırılmıştır. Yöntemler: Bu çalışma retrospektif kohort dizayna sahiptir. Sol ön inen arterde (SÖİA)-%90 ve daha fazla darlığı olan ya da (SÖİA) arteri tamamen tıkalı olan 74 hasta çalışmaya alınmıştır. Hastaların yüksek duyarlıklı C-reaktif protein (hs-CRP), fibrinojen, protein C ve S, lipid değerleri, ürik asit düzeyleri ile kullandığı ilaçlar tespit edilmiş ve koroner kollateral gelişimine göre karşılaştırılmıştır. Yeterli koroner kollateral gelişimi ile ilişkili bağımsız değişkenlerin belirlenmesinde çoklu lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Koroner kollateral gelişimi, erkek cinsiyette (p=0.018), önceden statin kullananlarda (p=0.022), yüksek hs-CRP düzeyi olanlarda (p=0.023) ve yüksek Gensini skoruna (p<0.001) sahip olan kişilerde daha fazla tespit edildi. Çoklu lojistik regresyon analizinde; hs-CRP düzeyleri (OR=0.94, %95.0 CI=0.883-1.000, p=0.048), erkek cinsiyet (OR=4.73, %95.0 CI=1.441-15.539, p=0.010) ve önceden statin kullanımı (OR=4.70, %95.0 CI=1.264-17.452, p=0.021) koroner kollateral gelişiminin bağımsız belirleyicileri olarak tespit edildi. Sonuç: Koroner arter hastalığı olanlarda erkek cinsiyet, statin kullanımı ve yüksek hs-CRP düzeyleri koroner kollateral gelişiminin belirleyicileridir.