Covid-19 Salgin Dönemi̇nde Bi̇reyleri̇n Ki̇şi̇sel Ve Genel Hi̇jyen Davranişlarinin İncelenmesi̇

Abstract

Covid-19 salgın döneminde bireylerin kişisel ve genel hijyen davranışlarının incelenmesi amacıyla planlanan bu çalışmaya; farklı sosyo demografik özelliklere sahip 837 yetişkin birey katılmıştır. Araştırmanın verileri, Çiçek, Şahin ve Erkal (2020) tarafından geliştirilen 27 madde ve 6 alt boyuttan oluşan COVID-19 Hijyen Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formundan oluşan çevrim içi anket formu ile sosyal medya aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada, bireylerin salgın sürecinde kişisel ve genel hijyen davranışlarının cinsiyet, eğitim düzeyi ve salgın döneminde temizlik malzemelerine daha fazla bütçe ayırma durumlarından etkilendiği sonucuna varılmıştır (p<0.05). Alt boyutlar açısından incelendiğinde ise; -el hijyeni‖ne ilişkin davranışları sergileme düzeyi; yaş, gelir düzeyi, birlikte yaşanılan kişi sayısı, yaşanılan yer, kronik hastalığa sahip olma durumu, kamu spotlarının bilgi artışına etkisi değişkenlerinden etkilendiği, -ev hijyeni‖ne ilişkin davranışları sergileme düzeyinin ise gelir düzeyi ve yaşanılan yerden etkilendiği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, alan yazında konuyla ilgili yapılmış kısıtlı literatür ile tartışılmış, önerilerde bulunulmuştur.

Temizliğin Sosyal Tarihi Üzerine

“…Bu son salgın döneminde bireysel olarak "HES kodu", otellerde "Sağlıklı Turizm Sertifikası" gibi güvenlik belgeleri için çeşitli hijyen kuralları yaşamın bir parçası haline gelmiştir. Bu süreçte otel hijyeni ve sanitasyon denetimleri için depolama, kullanılan ekipmanlar, tesisin teknik altyapısı, zararlı mikroorganizmalara karşı alınan önlemler ve bireysel hijyen ile genel hijyen durumu dikkate alınmaktadır (Çiçek, Şahin ve Erkal, 2021). Ancak bu yoğun talep, hijyen ürünlerinin kullanımı yanında, bu ürünlerin fiyatlarında artışlara neden olmuştur.…”

Gıda Sektöründe Çalışanların Salgın Hastalık Farkındalıkları: Çanakkale İli Örneği

“…Üniversite öğrencilerinin bireysel hijyen tutumlarının incelendiği bir araştırmada, cinsiyet değişkeninde kız öğrenciler lehine anlamlı derece farklılık olduğu rapor edilmiştir (Taşkıran, Khorshid & Sarı, 2019). Türkiye genelinde COVID-19 salgın süresince kişisel ve genel hijyen tavırlarının araştırıldığı bir çalışmada, kadın katılımcıların hem bireysel hem de genel hijyen davranış ölçek ortalama değerlerinin erkek katılımcılara göre anlamlı şekilde daha yüksek bulunduğu rapor edilmiştir (Çiçek, Şahin & Erkal, 2021). Ülkemizin Trabzon ve Konya illerinde ikamet eden bireylerin COVID-19 salgınına yönelik tutum ve davranışlarının incelendiği bir çalışmada, kadınların erkeklere göre COVID-19'a yönelik hem tutumlarının hem de davranışlarının daha iyi düzeyde olduğu rapor edilmiştir (Özşahin & Arıbaş, 2021).…”

“…Türkiye genelinde COVID-19 döneminde hijyen tavırlarının araştırıldığı bir çalışmada, medeni durum değişkeni ile COVID-19 Hijyen ölçeği arasında anlamlı bir farklılık olmadığı rapor edilmiştir (Çiçek, Şahin & Erkal, 2021). Hong Kong'da yüz maskesinin takılmasını etkileyen faktörleri inceleyen bir araştırmada, evli bireylerin bekarlara göre daha çok maske kullanımına dikkat ettiği rapor edilmiştir (Tang & Wong, 2004).…”

“…Türkiye genelinde COVID-19 salgın süresince kişisel ve genel hijyen davranışlarının araştırıldığı bir çalışmada, yaş değişkeni ile el hijyeni konusunda anlamlı farlılık olduğu rapor edilmiştir. Özellikle 50 yaş ve üzeri olan bireylerin 34 yaş altı katılımcılara göre el hijyeni sağlamada daha aktif olduğu rapor edilmiştir (Çiçek, Şahin & Erkal, 2021). Benzer şekilde bu çalışmada, HDÖ ve CVOFÖ farkındalıkları ile yaş değişkeni arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir.…”

“…Literatürde öğrenciler üzerinde bireysel hijyen tutumları, hijyen davranışları araştırmaları (Bozeli, 2018;Taşkıran, Khorshid & Sarı, 2019) mevcut olmasının yanı sıra mutfak çalışanlarının da iş motivasyonu ve hijyen davranışlarının incelendiği araştırmalar mevcuttur (Şimşek & Şen, 2020). COVID-19 salgın sürecinde genel ve kişisel hijyen (Uğurlu-Kalkan vd., 2020;Çiçek, Şahin & Erkal, 2021), salgına karşı tutum (Özşahin & Arıbaş, 2021) ve gıda güvenliğinin incelendiği araştırmalar da mevcuttur (Tosun vd., 2022). Ancak işyerlerinde yemek üretiminin gerçekleştirildiği bölümlerde görevli personellerin hijyen davranışları ve COVID-19 gibi salgın hastalıklara karşı farkındalıklarının incelendiği araştırma mevcut değildir.…”